กฎ

• กด (gòt) — obsolete

From Old Khmer កត៑ (kat), *កត៑ (*kat), កត (kata, “to mark down, to note down; to record, to register; to note, to observe”);^[1] extended as កំម្នត៑ (kaṃmnat), កាំនត (kāṃnata), whence Thai กำหนด (gam-nòt). Possibly doublet of จด (jòt). Cognate with Modern Khmer កត់ (kɑt), Lao ກົດ (kot).

• Audio:

  (file)

กฎ

1. (obsolete) to mark down, to note down, to write down; to record, to register, to document^[1]
   • 1637, “พระไอยการทาษ”, in ประมวลกฎหมายรัชกาลที่ ๑ จุลศักราช ๑๑๖๖ พิมพ์ตามฉะบับหลวงตรา ๓ ดวง, volume 2, พระนคร: มหาวิทยาลัยวิชาธรรมศาสตร์และการเมือง, published 1939, page 102:

     ให้เอาไปยังกระลาการให้นายยุกระบัตรกฎคำ

     hâi ao bpai-yang grà-laa-gaan hâi naai yúk-grà-bàt gòt kam

     [He] shall be sent to the trier of fact for the recordman to record [his] words.

2. (obsolete) to order, to command, to decree; to rule, to decide, to judge; to enact, to legislate, to prescribe^[1]

กฎ

1. (obsolete) account; record; note; register; document
2. (obsolete) order, command, decree; ruling, decision, judgment; enactment, legislation, prescription^[1]
   • 1774, “พระราชพงษาวดาร ความเก่า ตามต้นฉบับหลวงเขียนครั้งกรุงธนบุรีเมื่อจุลศักราช ๑๑๓๖”, in ประชุมพงษาวดาร, volume 4, พระนคร: โบราณคดีสโมสร, published 1915, page 6:

     พระมหาธรรมราชาก็ตรัสให้กฎลงมาให้เอาพระยารามเปนพระยาพิไชย...เจ้าแผ่นดินครั้นตรัสทราบซึ่งกฎลงมานั้นก็แค้นพระหฤไทย

     prá má-hǎa-tam-má-raa-chaa gɔ̂ dtràt hâi gòt long maa hâi ao prá-yaa raam bpen prá-yaa pí-chai ... jâao-pɛ̀n-din krán dtràt-sâap sʉ̂ng gòt long maa nán gɔ̂ kɛ́ɛn-prá-hà-rʉ́-tai

     Phra Mahathammaracha then directed that a decree be sent southwards, requiring Phraya Ram to be made as the phraya of Phichai... The Lord of the Land, upon learning of the decree thus sent southwards, became enraged.

3. law; rule; regulation; statute
   • 1947, กุหลาบ สายประดิษฐ์, “คำนำ”, in เบื้องหลังการปฏิวัติ ๒๔๗๕, 3rd edition, กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์บูรพาแดง, published 1975, page 10:

     แต่ข้าพเจ้าไม่คิดว่าข้าพเจ้าได้รับความผิดหวังอะไร การณ์ดำเนินไปตามกฎแห่งกรรม

     dtɛ̀ɛ kâa-pá-jâao mâi kít wâa kâa-pá-jâao dâai-ráp kwaam-pìt-wǎng à-rai · gaan dam-nəən bpai dtaam gòt hɛ̀ng gam

     But I don't think that I suffered any disappointment. Things went on in line with the law of karma.

4. (administrative law) secondary legislation [first used officially in 1999]
   • 2011 April 20, คำสั่งศาลปกครองกลาง ในคดีหมายเลขดำที่ ๖๗๑/๒๕๕๔, page 4:

     ในกรณีที่ศาลเห็นว่ากฎหรือคำสั่งทางปกครองที่เป็นเหตุแห่งการฟ้องคดีนั้นน่าจะไม่ชอบด้วยกฎหมาย...ศาลมีอำนาจสั่งทุเลาการบังคับตามกฎหรือคำสั่งทางปกครอง

     nai gɔɔ-rá-nii tîi sǎan hěn wâa gòt rʉ̌ʉ kam-sàng-taang-bpòk-krɔɔng tîi bpen-hèet hɛ̀ng gaan-fɔ́ɔng ká-dii nán nâa-jà mâi chɔ̂ɔp-dûai-gòt-mǎai ... sǎan mii am-nâat sàng tú-lao gaan-bang-káp dtaam gòt rʉ̌ʉ kam-sàng-taang-bpòk-krɔɔng

     In the event that the court finds that the secondary legislation or administrative order which grounds the institution of such case is likely to be unlawful... the court has the power to order a stay of the enforcement of [that] secondary legislation or administrative order.