Tiran

Tiran (daripada bahasa Yunani kuno τύραννος (túrannos) yang bermaksud ‘pemerintah mutlak’), dalam penggunaan moden ialah seorang pemerintah mutlak yang tidak terikat oleh undang-undang, atau orang yang merampas kuasa daripada pemerintah yang sah. Tiran sering digambarkan sebagai kejam, dan mungkin mempertahankan kuasa mereka dengan cara menindas, sehingga salah satu terjemahan perkataan ini ialah pemerintah berkuku besi. Dalam bahasa Yunani asal, ia bermaksud pemerintah mutlak yang berkuasa tanpa hak perlembagaan, namun pada Zaman Arkaik serta awal Zaman Klasik, perkataan ini mempunyai maksud yang neutral. Namun begitu, ahli falsafah Yunani, Plato, melihat týrannos sebagai bentuk pemerintahan yang buruk, dan disebabkan pengaruh besar falsafah terhadap politik, beliau menyifatkan pemerintahan tirani sebagai “gangguan keempat dan paling buruk bagi sesebuah negara”.

Tiran tidak mempunyai "kemampuan yang merupakan alat untuk membuat keputusan"—akal. Orang yang bersifat tirani terbelenggu kerana bahagian terbaiknya (akal) terbelenggu, dan negara yang tirani juga begitu kerana tiada akal dan ketertiban.

Ahli falsafah Plato dan Aristotle mentakrifkan tiran sebagai pemimpin yang memerintah tanpa undang-undang, menggunakan cara-cara yang melampau dan kejam terhadap rakyatnya sendiri dan orang lain. Encyclopédie mentakrifkan tiran sebagai perampas kuasa berdaulat yang menjadikan “rakyatnya mangsa nafsu dan kehendak tidak adilnya, menggantikan undang-undang”. Pada penghujung abad ke-5 dan ke-4 SM, muncul tiran baharu yang mendapat sokongan tentera, terutama di Sicily.

Tuduhan tirani boleh dikenakan kepada pelbagai jenis pemerintahan:

• pemerintahan oleh seorang individu (dalam autokrasi)
• pemerintahan oleh golongan minoriti (dalam oligarki, tirani golongan minoriti)
• pemerintahan oleh golongan majoriti (dalam demokrasi, tirani golongan majoriti)