Gaya seni bina Cina

Seni bina Cina (Cina ringkas: 中华建筑; Cina tradisional: 中華建築; pinyin: Zhōnghuá jiànzhú) merupakan perwujudan kepada suatu gaya seni bina yang telah berkembang selama ribuan tahun di China dan telah mempengaruhi seni bina di seluruh Asia Timur.

Sejak kemunculannya pada zaman awal purba, prinsip struktur seni bina Cina kekal hampir tidak berubah. Perubahan utama berlaku pada perincian hiasan yang pelbagai. Bermula dari zaman Dinasti Tang, seni bina Cina telah memberi pengaruh besar kepada gaya seni bina negara-negara Asia Timur yang berjiran seperti Jepun, Korea, Vietnam, dan Mongolia, serta pengaruh kecil terhadap seni bina di Asia Tenggara dan Asia Selatan termasuk negara-negara seperti Malaysia, Singapura, Indonesia, Sri Lanka, Thailand, Laos, Kemboja, dan Filipina.

Seni bina Cina dicirikan oleh simetri dua hala, penggunaan ruang terbuka tertutup, feng syui (contohnya, susunan hierarki mengikut arah), penekanan mendatar, dan rujukan kepada unsur kosmologi, mitologi, atau unsur simbolik secara umum. Seni bina Cina secara tradisional mengklasifikasikan struktur mengikut jenis, merangkumi daripada pagoda sehinggalah istana. Disebabkan penggunaan kerap bahan seperti kayu, iaitu bahan yang mudah reput, serta sedikit struktur monumen yang dibina daripada bahan lebih tahan lama, kebanyakan pengetahuan sejarah tentang seni bina Cina diperoleh daripada model miniatur seramik yang masih wujud serta lakaran dan spesifikasi yang diterbitkan.

Walaupun terdapat aspek penyatuan, seni bina Cina berbeza-beza berdasarkan status atau kaitan, seperti sama ada struktur itu dibina untuk maharaja, orang awam, atau untuk tujuan keagamaan. Variasi lain dalam seni bina Cina dapat dilihat dalam gaya vernakular yang berkaitan dengan pelbagai wilayah geografi dan warisan etnik yang berbeza.

Seni bina di China adalah setua dengan tamadun Cina itu sendiri. Daripada semua sumber maklumat—sastera, grafik, dan contoh fizikal—terdapat bukti kukuh yang menunjukkan bahawa orang Cina sentiasa mempunyai sistem pembinaan asli yang mengekalkan ciri utamanya dari zaman prasejarah hingga ke hari ini. Di kawasan luas dari Turkistan Cina ke Jepun, dari *Manchuria* ke separuh utara Indochina Perancis, sistem pembinaan yang sama diguna pakai; dan kawasan ini merupakan wilayah pengaruh budaya Cina. Bahawa sistem pembinaan ini mampu mengekalkan dirinya selama lebih empat ribu tahun di wilayah sebesar ini dan masih menjadi seni bina yang hidup, mengekalkan ciri-ciri utamanya walaupun berdepan pencerobohan asing berulang kali—dari sudut ketenteraan, intelektual, dan rohani—ialah satu fenomena yang hanya boleh dibandingkan dengan kesinambungan tamadun yang menjadi sebahagian tidak terpisah daripadanya.

— Liang Sicheng, 1984

Dalam era moden, China telah menjadi negara yang paling pesat membangun di dunia. Dalam beberapa dekad kebelakangan ini, bandar seperti Shanghai telah mengubah landskap langitnya secara drastik, dengan beberapa pencakar langit tertinggi di dunia mewarnai ufuknya. China juga memiliki antara rangkaian kereta api berkelajuan tinggi yang paling luas, menghubungkan dan membolehkan penduduknya yang besar bergerak dengan lebih cekap.

Sepanjang abad ke-20, arkitek Cina telah cuba menggabungkan reka bentuk tradisional Cina ke dalam seni bina moden. Tambahan pula, tekanan pembangunan bandar di seluruh China memerlukan pembinaan pantas dan nisbah keluasan lantai yang lebih tinggi: oleh itu, di bandar-bandar, permintaan terhadap bangunan tradisional Cina (yang kebiasaannya kurang daripada tiga tingkat) telah menurun demi menara tinggi. Walau bagaimanapun, kemahiran tradisional dalam seni bina Cina, termasuk kerja pertukangan kayu besar dan kecil, batu-bata, dan batu besar, masih digunakan dalam pembinaan seni bina vernakular di kawasan luar bandar China.