Pinyin

Hanyu Pinyin, atau ringkasnya pinyin, secara rasmi dikenali sebagai Abjad Fonetik Cina, merupakan sistem romanisasi yang paling biasa digunakan untuk Bahasa Cina Piawai. Hanyu (Cina ringkas: 汉语; Cina tradisional: 漢語) secara harfiah bermaksud 'bahasa Han' iaitu bahasa Cina manakala pinyin secara harfiah bermaksud 'bunyi yang dieja'. Pinyin merupakan sistem romanisasi rasmi yang digunakan di China, Singapura dan Taiwan, serta oleh Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu. Penggunaannya menjadi lazim dalam menyalin Bahasa Cina Piawai tanpa mengira rantau, walaupun ia kurang digunakan secara meluas di Taiwan. Ia digunakan untuk mengajar Bahasa Cina Piawai, yang biasanya ditulis dengan aksara Cina, kepada pelajar di tanah besar China dan Singapura. Pinyin juga digunakan oleh pelbagai kaedah input bahasa Cina pada komputer dan untuk penyusunan leksikografi dalam sesetengah kamus bahasa Cina.

Dalam pinyin, setiap suku kata Cina dieja dalam bentuk initial (permulaan) dan final (penutup) yang diwakili oleh satu atau lebih huruf. Initial ialah konsonan permulaan, manakala final merupakan gabungan semua kemungkinan mediala (semivokal sebelum vokal), vokal teras (nukleus), dan coda (vokal atau konsonan akhir). Tanda diakritik digunakan untuk menunjukkan empat nada yang terdapat dalam Bahasa Cina Piawai, walaupun tanda-tanda ini sering ditinggalkan dalam pelbagai konteks, seperti ketika mengeja nama Cina dalam teks bukan Cina.

Hanyu Pinyin telah dibangunkan pada tahun 1950-an oleh sekumpulan ahli linguistik Cina termasuk Wang Li, Lu Zhiwei, Li Jinxi, Luo Changpei dan terutamanya Zhou Youguang, yang telah digelar sebagai "bapa kepada pinyin". Mereka membangunkan sistem ini sebahagiannya berdasarkan sistem-sistem romanisasi bahasa Cina yang terdahulu. Sistem ini mula diumumkan secara rasmi pada Sidang Kelima Kongres Rakyat Kebangsaan Pertama pada tahun 1958, dan telah mengalami beberapa pusingan semakan sejak itu. Pertubuhan Penyeragaman Antarabangsa (ISO) telah mengisytiharkan Hanyu Pinyin sebagai ISO 7098 pada tahun 1982, dan Pertubuhan Bangsa-Bangsa Bersatu mula menggunakannya pada tahun 1986. Taiwan telah menerima pakai Hanyu Pinyin sebagai sistem romanisasi rasminya pada tahun 2009, menggantikan sistem Tongyong Pinyin.

Dalam sistem pinyin, setiap suku kata Cina dibahagikan kepada dua komponen utama:

• Inisial – iaitu konsonan permulaan.
• Akhiran – terdiri daripada gabungan vokal tengah, vokal teras, dan konsonan/vokal penutup (coda).

Contoh: dalam suku kata mā , "m" ialah inisial dan "ā" ialah akhiran yang mewakili vokal dengan nada.

Tanda diakritik digunakan untuk menunjukkan empat nada utama dalam Bahasa Cina Piawai:

1. Nada pertama: rata dan tinggi (contoh: mā)
2. Nada kedua: menaik (contoh: má)
3. Nada ketiga: jatuh dan naik (contoh: mǎ)
4. Nada keempat: jatuh secara mendadak (contoh: mà)

Dalam banyak konteks bukan Cina, termasuk penulisan nama dalam pasport atau dokumen antarabangsa, tanda-tanda nada ini lazimnya tidak digunakan.

Sistem pinyin juga menjadi asas kepada banyak kaedah input bahasa Cina moden, termasuk kaedah berdasarkan bunyi untuk menaip aksara Cina menggunakan papan kekunci QWERTY. Di samping itu, ia memainkan peranan penting dalam pendidikan Bahasa Cina di sekolah-sekolah, pengurusan kamus, serta penyelidikan linguistik.