umówić

From u- +‎ mówić. First attested in 1386.

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /umɔːvit͡ɕʲ/
• IPA^(key): (15^th CE) /umovit͡ɕʲ/

umówić pf (imperfective umawiać)

1. (attested in Greater Poland) to enter into an agreement [with accusative or o (+ accusative) ‘for what’, along with o (+ locative) or z (+ instrumental) ‘with whom’, along with infinitive ‘to do what’]
   • 1959 [1386], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 1, Poznań:

     Jacosm przi tem bil, gdze Sandziwo[j] vmouil s *Yessztem, yse mal vpominacz P[...]kego o ten dlug

     [Jakośḿ przy tem był, gdzie Sędziwo[j] umowił sie s tem, iże miał upominać P[..]kiego o ten dług]

   • 1959 [1387], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty poznańskie, volume I, number 29, Poznań:

     Jaco przi tem bili, gdze Wlost vmouil Swenthoslauem rok

     [Jako przy tem byli, gdzie Włost umowił z Świętosławem rok]

   • 1967 [1395], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty kościańskie, volume III, number 20, Kościan:

     Isz Staszeg ne pomogl prawa Januszewi o tø szrecz (leg. rzecz), iaco s nym vmowil

     [Iż Staszek nie pomogł prawa Januszewi o tę rzecz, jako s nim umowił]

   • 1856-1870 [1399], Antoni Zygmunt Helcel, editor, Starodawne Prawa Polskiego Pomniki‎^[1], volume VIII, number 8585:

     Jacosm ne wzala v kmyecza V marcas... ani vmowila na czinsz stranczacz

     [Jakosm nie wzięła u kmiecia V marcas... ani umowiła na czynsz strącać]

   • 1858 [c. 1408], Wojciech Szurkowski z Ponieca, “Wyroki sądów miejskich czyli ortyle [Urban court rulings i.e. "Ortyls"]”, in Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Historia prawodawstw słowiańskich [History of Slavic lawmaking], volume 6, Poniec, page 127:

     Yako sz nym (sc. z opiekadlnikiem) vmowyą woyth s *przyszyasznyky thych dzyeczy o szprawyenye thych dlugow..., thako on to ma myecz y dzyerszecz

     [Jako z nim (sc. z opiekadlnikiem) umowią wojt z przysiężniki tych dzieci o sprawienie tych długow..., tako on to ma mieć i dzierżeć]

   1. to hire
      • 1874-1891 [Fifteenth century], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[2], [3], [4]}, volume XXIV, page 366:

        Amice, ... nonne ex denario diurno convenisti, vmovyl uel nayal sya, mecum (Mat 20, 13)?

        [Amice, ... nonne ex denario diurno convenisti, umowił uel najął się, mecum (Mat 20, 13)?]

2. to set up a meeting; to converse
   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[5], page 198:

     Vyerzycz... mamy, yze byl przyąl (sc. szatan) czlovyeka formą na szye, v ktorey by mogl boga vznacz albo szye s nym vmovycz (in qua dominum circumducere et colloqui posset ei)

     [Wierzyć... mamy, iże był przyjął (sc. szatan) człowieka formę na sie [a pokazał sie był we człowieczym wyobrażeniu], w ktorej by mogł Boga zwie[ś]ć albo sie s nim umowić (in qua dominum circumducere et colloqui posset ei)]

• Polish: umówić
• Silesian: umōwić

• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “umówić”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Inherited from Old Polish umówić. By surface analysis, u- +‎ mówić. Compare Czech umluvit.

• IPA^(key): /uˈmu.vit͡ɕ/

• Audio 1; “umówić”:

  (file)

• Audio 2; “umówić się”:

  (file)

• Rhymes: -uvit͡ɕ
• Syllabification: u‧mó‧wić

umówić pf (imperfective umawiać)

1. (transitive) to appoint, to set up, to make an appointment for someone, to schedule [with accusative ‘whom’ or z (+ instrumental) ‘with whom’, along with na (+ accusative) ‘what kind of appointment’]
2. (transitive) to agree on (to determine a determined thing in an agreement)

   Synonym: uzgodnić

   Antonym: odmówić

3. (transitive, obsolete) to persuade, to convince

   Synonym: namówić

4. (transitive, obsolete) to commission

   Synonyms: nająć, ugodzić, zgodzić

5. (reflexive with się) to set up, to make an appointment, to schedule [with z (+ instrumental) ‘with whom’], [with na (+ accusative) ‘what kind of appointment’]
6. (reflexive with się, intransitive) to agree on something [with z (+ instrumental) ‘with whom’], [with co do (+ genitive) ‘as to what’] [with na (+ accusative) ‘on what’]

• umówić in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• umówić in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa; Stanisław Rospond; Witold Taszycki; Stefan Hrabec; Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023), “umowić”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Maria Renata Mayenowa; Stanisław Rospond; Witold Taszycki; Stefan Hrabec; Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023), “umowić się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “UMÓWIĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 28.04.2016
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814), “umówić”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861), “umówić”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1919), “umówić”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 7, Warsaw, page 301