trząść

Inherited from Proto-Slavic *tręstì. First attested in the 14th century.

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /tr̝ɑ̃ɕt͡ɕʲ/, /tr̝æ̃ɕt͡ɕʲ/
• IPA^(key): (15^th CE) /tr̝ɑ̃ɕt͡ɕʲ/, /tr̝æ̃ɕt͡ɕʲ/

trząść impf (frequentative trząsać)

1. (transitive, attested in Greater Poland) to shake (to move energetically back and forth)
   • 1877-1881 [1437], Władysław Wisłocki, editor, Katalog rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Jagiellońskiego, number 228, page 88:

     Trzassą quasso

     [Trzassę quasso]

   • 1977-1980 [c. 1470], urowska-Górowska Wanda, Kyas Vladimir, editors, Mamotrekty staropolskie‎^{[1], [2], [3]}, Lubin, page 197:

     Trząssyone ąuassatum

     [Trząsione ąuassatum]

   • 1977-1980 [c. 1470], urowska-Górowska Wanda, Kyas Vladimir, editors, Mamotrekty staropolskie‎^{[4], [5], [6]}, Lubin, page 263:

     *Trzaszoną ąuasatum

     [*Trząsiona ąuasatum]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[7], page 350:

     Tako lodzycza pocznye szye barzo trząscz, bo vyatr byl przeczyw yem

     [Tako łodzica pocznie sie barzo trząść, bo wiatr był przeciwien]

2. (reflexive with się, attested in Greater Poland) to shake, to shiver (of a person, to move quickly, especially as a reaction to cold or fear)
   • 1874-1891 [XV med.], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[8], [9], [10]}, volume XXIII, page 270:

     His populus ridet..., ingeniat tremulos, gl. qui faciunt corpus tremere trzascz sye, naso crispante cachinos

     [His populus ridet..., ingeniat tremulos, gl. qui faciunt corpus tremere trząść się, naso crispante cachinos]

   • 1930 [c. 1455], “I Reg”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[11], 15, 32:

     Tedi postawyon przed Samuelem Agag przetlusti a trzøsl syø

     [Tedy postawion przed Samuelem Agag przetłusty a trząsł się]

   • 1930 [c. 1455], “IV Reg”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[12], 19, 26:

     Cy, gysz syedzø w nych, søcz podbycy, trsyøszly syø a zaganbyeny søø

     [Ci, jiż siedzą w nich, sąc podbici, trzęśli się a zagańbieni są]

   • 1930 [c. 1455], “I Esdr”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[13], 10, 9:

     Syedzal wszitek lyvd na vlyci domv bozego trzøsøcz syø za grzech

     [Siedział wszytek lud na ulicy domu Bożego trzęsąc się za grzech]

   • 1930 [c. 1455], “II Esdr”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[14], 9, 6:

     Syedzalo wszitko sebranye..., trzøsøcz syø przed zymø

     [Siedzało wszytko sebranie..., trzęsąc się przed zimą]

   • 1930 [c. 1455], “Tob”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[15], 12, 16:

     Gdisz ony ti rzeczy vsliszely, *zamocyly syø a trzøsøcz syø padly na swa oblycza

     [Gdyż oni ty rzeczy usłyszeli, zamęczyli się a trzęsąc się' padli na swa oblicza]

   • 1977-1980 [c. 1470], urowska-Górowska Wanda, Kyas Vladimir, editors, Mamotrekty staropolskie‎^{[16], [17], [18]}, Lubin, page 157:

     Trząssacz syą terrebundi

     [Trzęsąc się terrebundi]

   1. (reflexive with się, attested in Lesser Poland, Sieradz-Łęczyca, Greater Poland, of the earth) to shake
      • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[19], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 103, 33:

        Gensze zrzy na zemyø y kasze se gyey *trzyescz albo drszecz

        [Jenże źrzy na ziemię i każe sie jej trześć albo drżeć]

      • 1874-1891 [1466], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[20], [21], [22]}, volume XXII, Łęczyca, page 24:

        Cepit humus, gl. terra, tremere cev ruinitura, gl. casura trząszączą, fore

        [Cepit humus, gl. terra, tremere cev ruinitura, gl. casura trzęsąca, fore]

      • 1977-1980 [c. 1470], urowska-Górowska Wanda, Kyas Vladimir, editors, Mamotrekty staropolskie‎^{[23], [24], [25]}, Lubin, page 251:

        Contremuit zagrzmyalą aut trzaslą syą

        [Contremuit zagrzmiałą aut trząsła się]

3. (attested in Masovia) to shake (to cause fruit to fall by violently moving the branches of fruit trees)
   • 1920 [1405], Marceli Handelsman, Antoni Rybarski, Kazimierz Tymieniecki, editors, Najdawniejsze księgi sądowe mazowieckie, volume I, number 600, Płońsk:

     Yacom ya ne trzaszl w Swanthoslawowe czansczi yablek

     [Jakom ja nie trząsł w Świętosławowe (a. Świętosławowie) części jabłek]

   • 1950 [1443], Władysław Kuraszkiewicz, Adam Wolff, editors, Zapiski i roty polskie XV-XVI wieku z ksiąg sądowych ziemi warszawskiej, number 717, Warsaw:

     Eze Thomek Woyczechowem lesse... gruszk nye *traszl

     [Eże Tomek Wojciechowem w lesie... gruszk nie trząsł]

• Polish: trząść, trząś (Podhale, Odrowąż)
• Silesian: trzyńś

• Boryś, Wiesław (2005), “trząść”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017), “trząść”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• S. Urbańczyk, editor (1984), “trząść, trząść się”, in Słownik staropolski (in Polish), volume 9, Wrocław, Warsaw, Kraków, Gdańsk, Łódź: Polish Academy of Sciences, page 197
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “trząść, trząść się”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

• trząś (Podhale, Odrowąż)

Inherited from Old Polish trząść.

• Audio 1; “trząść”:

  (file)

• Audio 2; “trząść się”:

  (file)

• Rhymes: -ɔw̃ɕt͡ɕ
• Syllabification: trząść

trząść impf

1. (intransitive) to shake (to move energetically back and forth) [with instrumental ‘what’]

   Synonyms: potrząsać, telepać, trząchać, wstrząsać

2. (transitive) to shake (to cause something to fall by moving it energetically back and forth)

   Synonym: strząsać

3. (transitive) to spread (to scatter or spread something across a surface by moving it energetically back and forth)

   Synonym: roztrząsać

4. (intransitive, of e.g. a vehicle) to shake (to cause involuntary, jerky movements) [with instrumental ‘what’]

   Synonyms: rzucać, wstrząsać

5. (intransitive, of e.g. a disease) to shake (to cause shivers) [with accusative ‘whom’; or with instrumental ‘whom’]
6. (intransitive, of e.g. an emotion, especially a negative one) to shake (to cause a strong reaction) [with accusative ‘whom’; or with instrumental ‘whom’]
7. (intransitive, colloquial) to captain (to lead in a decisive and respectful manner) [with instrumental ‘what’]

   Synonym: dyrygować

8. (transitive, obsolete) to root; to shake down (to look through, rummage through, looking for something)

   Synonym: przetrząsać

   • 1618, Torquato Tasso, translated by Piotr Kochanowski, Goffred abo Jeruzalem wyzwolona‎^[26], page 30:

     Z wielką pilnośćią zátem Krol roskazał/ Aby co ich iest kośćioły trzęśiono: […]

     [Z wielką pilnością zatem król rozkazał, aby co ich jest kościoły trzęsiono; […] ]

     Thus with great urgency the king commanded for the church to be searched: […]

   • 1776, Ignacy Krasicki, Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki‎^[27], page 95:

     10 Grudnia o w puł-doiedenastey stanąłem w Wiedniu, ale mnie rewidowano i trzęsiono bez miłosierdzia: musiałem przez puł dnia w stancyi za rzeczy moie czekać; tym czasem chcąc osobliwości kraiowe widzieć, poszedłem na komedyą niemiecką.

     On the 10th of december at half to eleven I stopped in Vienna, but I was searched and shaken down without mercy: I had to wait for half a day in a homestay for my things; at this time wanting to see the peculiarities of the country, I went to a German comedy.

   • 1782-1787, Franciszek Karpiński, Zabawki wierszem i prozą, volume I, page 98:

     Nas tu wniosła ciekawość, ani za waszymi dobytkami idziemy, nie niesiem wam wojny, ani dlatego chcemy trząść dom wasz spokojny, żeby wam wolność albo miły płód odbierać.

     We were brought here out of curiosity, we are not after your possessions, we are not bringing you war, nor do we want to shake down your peaceful home to take away your freedom or your precious fruit.

   • 1928, Stefan Żeromski, Wierna rzeka‎^[28], page 42:

     Rewizję robią za każdym razem w całym dworze, mojego łóżka nie oszczędzając. Trzęsą wszędzie.

     They search the entire manor every time, not sparing my bed. They're rooting everywhere.

   • 1952, Henryk Rzewuski, edited by Julian Tuwim, Polska nowela fantastyczna, volume 1, Ja gorę, page 91:

     Trząsąć od piwnicy do strychy zamek znaleziono w suterenach beczkę wina węgierskiego.

     Rooting from the basement to the attic of the castle a barrel of Hungarian wine was found in the basement.

   1. (transitive, Middle Polish) to root; to shake down (to look through, rummage through, looking for something specifically in the aim of stealing)
      • 1656–1688, Jan Chryzostom Pasek, Pamiętniki‎^[29], page 113:

        Ci zdraycy […] zaraz iak poztregli co się dzieie trzesli sałaszy.

        These traitors […] as they saw at the same as as they rooted through the hut.

   2. (transitive, Suwałki, Augustów Governorate) to shake down (to carry out a search of a person or apartment)

      Synonym: przeszukiwać

9. (reflexive with się) to shake; to shiver, to tremble, to quake (to be subject to vibration or shock) [with od (+ genitive) ‘from what’; or with z (+ genitive) ‘from what’]

   Synonyms: drgać, drżeć, dygotać, telepać się, wstrząsać się

10. (reflexive with się) to shake; to be shaken (to experience a feeling strongly; to be moved emotionally by something) [with z (+ genitive) ‘from what’]
11. (reflexive with się, of e.g. a vehicle) to shake; to jolt (to move energetically back and forth from an uneven surface)
12. (reflexive with się) to shake; to jolt; to be shaken (to be subject to sudden movements caused by the vehicle hitting uneven surfaces) [with na (+ locative) ‘on what’; or with w (+ locative) ‘in what’; or with po (+ locative) ‘along what’]
13. (reflexive with się, of e.g. one's voice) to shake; to shiver, to tremble, to quake (to emerge in uneven and broken sounds) [with z (+ genitive) ‘from what’]

    Synonyms: drgać, drżeć

14. (reflexive with się) to shake (to resonate with loud sounds) [with od (+ genitive) ‘from what’]

    Synonym: rozbrzmiewać

15. (reflexive with się, of a room, location) to shake (to roar with noise, singing, laughter, etc.) [with od (+ genitive) ‘from/in what’]
16. (reflexive with się, colloquial) to fret, to fuss (to show excessive concern or anxiety) [with nad (+ instrumental) ‘over whom/what’]
17. (reflexive with się, colloquial) to die for; to be dying to (to want to do something or be with someone very much) [with do (+ genitive) ‘for what’; or with żeby (+ verb) ‘to do what’]

    Synonym: rwać się

• trząść in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• trząść się in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• trząść in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa; Stanisław Rospond; Witold Taszycki; Stefan Hrabec; Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023), “trząść”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Maria Renata Mayenowa; Stanisław Rospond; Witold Taszycki; Stefan Hrabec; Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023), “trząść się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “TRZĄŚĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 05.10.2008
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814), “trząść”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861), “trząść”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1912), “trząść”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 5, Warsaw, page 430
• Jan Karłowicz (1900–1911), “trząść”, in Słownik gwar polskich [Dictionary of Polish dialects] (in Polish), Kraków: Akademia Umiejętności, page 141