topór

Inherited from Proto-Slavic *topòrъ.

• IPA^(key): /ˈtɔ.pwor/
• Rhymes: -ɔpwor
• Syllabification: to‧pór

topór m inan (diminutive topórk, augmentative topòrzëszcze)

1. axe (tool resembling an axe, consisting of a blade mounted on a wooden handle, used for cutting or chopping someone or something, formerly used as a weapon)

• Stefan Ramułt (1993) [1893], “topór”, in Jerzy Trepczyk, editor, Słownik języka pomorskiego czyli kaszubskiego (in Kashubian), 3 edition
• Sychta, Bernard (1972), “topȯr”, in Słownik gwar kaszubskich [Dictionary of Kashubian dialects] (in Polish), volumes 5 (S – T), Wrocław: Ossolineum, page 370
• Jan Trepczyk (1994), “topór”, in Słownik polsko-kaszubski (in Kashubian), volumes 1–2
• Eùgeniusz Gòłąbk (2011), “topór”, in Słownik Polsko-Kaszubski / Słowôrz Pòlskò-Kaszëbsczi‎^[1]
• “topór”, in Internetowi Słowôrz Kaszëbsczégò Jãzëka [Internet Dictionary of the Kashubian Language], Fundacja Kaszuby, 2022

Inherited from Proto-Slavic *topòrъ. First attested in 1402.

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /tɔpɔːr/
• IPA^(key): (15^th CE) /tɔpor/
• Homophone: Topór

topór m animacy unattested (diminutive toporzec)

1. (attested in Masovia, Greater Poland) axe (cutting tool mounted on a wooden handle, used for cutting, chopping or processing wood, also used as a weapon)
   • 1920 [1402], Marceli Handelsman, Antoni Rybarski, Kazimierz Tymieniecki, editors, Najdawniejsze księgi sądowe mazowieckie, volume I, number 234, Płońsk:

     Csom vczinil Chrczonowi, tom vczinil za yego poczøtkem, kedi na mø toporem kinøl

     [Csom uczynił Chrczonowi, tom uczynił za jego początkiem, kiedy na mię toporem kinął]

   • 1960 [1402], Henryk Kowalewicz, Władysław Kuraszkiewicz, editors, Wielkopolskie roty sądowe XIV-XV wieku, Roty pyzdrskie, volume II, number 178, Pyzdry:

     Iaco swadczimi, isz Stachna ne vcradl sekiri, topora i gynich rzeczi

     [Jaok świadczymy, iż Stachna nie ukradł siekiry, topora i jinych rzeczy]

   • 1950 [1428], Władysław Kuraszkiewicz, Adam Wolff, editors, Zapiski i roty polskie XV-XVI wieku z ksiąg sądowych ziemi warszawskiej, number 2906, Warsaw:

     Czsom vczinil Barthlomeyowi, tho za gego poczanthkem, kedi mi psi dawal, psal i thopora na myø dobil

     [Csom uczynił Bartłomiejowi, to za jego początkiem, kiedy mi psy dawał, psał i topora na mię dobył]

   • 1931 [1450], “Instytucja początku w średniowiecznym prawie mazowieckim”, in Józef Rafacz, editor, Themis Polska, volume 6, Masovia, page 26:

     Czom zabyl Janove, tho za gyego poczathkyem, kedi […] na mya thopora pothnoszl

     [Com zabił Janowię, to za jego początkiem, kiedy […] na mię topora podnosił]

   • 1868 [1494], Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej : z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie w skutek fundacyi śp. Alexandra hr. Stadnickiego‎^[2], volume XV (quotation in Old Polish; overall work in Polish, Latin, and Old Polish), page 320:

     Pila, corda et thopor in molendino manere debent

     [Piła, corda et topor in molendino manere debent]

   1. (attested in Lesser Poland, heraldry) axe (element of a coat of arms)
      • 1962-1975 [1450], Stanisław Kuraś, Irena Sułkowska-Kuraś, editors, Zbiór dokumentów małopolskich [A collection of documents from Lesser Poland]‎^[3], volume III, Lesser Poland, page 344:

        In cera viridi arma figurae bipennis al. thopor

        [In cera viridi arma figurae bipennis al. topor]

      • XV p. post. [Second half of the 15th century], Jan Długosz, edited by Marian Friedberg, Klejnoty Długoszowe‎^[4], Krakow, published 1931, page 57:

        Arma baronum regni Polonie: topor seu bipennis alba in campo rubeo

        [Arma baronum regni Polonie: topor seu bipennis alba in campo rubeo]

• Polish: topór, tąpor (Chełmno-Dobrzyń, Near Masovian, Latowicz, Stoczek, Eastern Lublin, Wysokie), tąpór (Chełmno-Dobrzyń, Near Masovian, Goszczyn, Masovian Borderland, Przytyk, Western Lublin, Ponigwoda, Piotrowice Wielkie, Puławy)
• Silesian: tŏpōr

• Boryś, Wiesław (2005), “topór”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017), “topór”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Brückner, Aleksander (1927), “topór”, in Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish), Warsaw: Wiedza Powszechna
• S. Urbańczyk, editor (1984), “topór”, in Słownik staropolski (in Polish), volume 9, Wrocław, Warsaw, Kraków, Gdańsk, Łódź: Polish Academy of Sciences, page 174
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “topór”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska-Różycka, Magdalena Klapper, Tomasz Kolowca, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Joanna Duska, Maria Bugajska, Jan German, Beata Hejmo, Iwona Nobis, Dariusz Piwowarczyk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, editors (2024), “topór”, in Baza Leksykalna Średniowiecznej Polszczyzny [Lexical Base of Medieval Polish] (in Polish), Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

• tąpor (Chełmno-Dobrzyń, Near Masovian, Latowicz, Stoczek, Eastern Lublin, Wysokie)
• tąpór (Chełmno-Dobrzyń, Near Masovian, Goszczyn, Masovian Borderland, Przytyk, Western Lublin, Ponigwoda, Piotrowice Wielkie, Puławy)

Inherited from Old Polish topór.

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ɔpur
• Syllabification: to‧pór
• Homophones: Topór, Topur

topór m inan (diminutive toporek, augmentative toporzysko)

1. axe (tool resembling an axe, consisting of a blade mounted on a wooden handle, used for cutting or chopping someone or something, formerly used as a weapon)

   Synonym: oksza

• topór in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• topór in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa; Stanisław Rospond; Witold Taszycki; Stefan Hrabec; Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023), “topór”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “TOPÓR”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 06.04.2023
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814), “topór”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861), “topór”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1919), “topór”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 7, Warsaw, page 83
• Jan Karłowicz (1907), “topór”, in Jan Łoś, editors, Słownik gwar polskich [Dictionary of Polish dialects] (in Polish), volume 5: R S Ś T, Kraków: Akademia Umiejętności, page 411