ὀρύσσω

See also: ορύσσω

Ancient Greek

Alternative forms

Etymology

From Proto-Hellenic *orúťťō, from Proto-Indo-European *h₃rewk- (to dig up, grub). Cognate with Latin runcō.[1]

Pronunciation

 

Verb

ὀρῠ́σσω • (orŭ́ssō)

  1. (transitive) to dig
    Synonyms: λᾰχαίνω (lăkhaínō), σκᾰ́πτω (skắptō)
    • 800 BCE – 600 BCE, Homer, Illiad 7.440-441:
      ἔκτοσθεν δὲ βαθεῖαν ἐπʼ αὐτῷ τάφρον ὄρυξαν εὐρεῖαν μεγάλην, ἐν δὲ σκόλοπας κατέπηξαν
      éktosthen dè batheîan ep autōî táphron óruxan eureîan megálēn, en dè skólopas katépēxan
      (please add an English translation of this quotation)
    • 484 BCE – 425 BCE, Herodotus, The Histories 2.158.2:
      ὀρώρυκται δὲ πρῶτον μὲν τοῦ πεδίου τοῦ Αἰγυπτίου τὰ πρὸς Ἀραβίην ἔχοντα· ἔχεται δὲ κατύπερθε τοῦ πεδίου τὸ κατὰ Μέμφιν τεῖνον ὄρος, ἐν τῷ αἱ λιθοτομίαι ἔνεισι·
      orṓruktai dè prôton mèn toû pedíou toû Aiguptíou tà pròs Arabíēn ékhonta; ékhetai dè katúperthe toû pedíou tò katà Mémphin teînon óros, en tōî hai lithotomíai éneisi;
      (please add an English translation of this quotation)
    • 484 BCE – 425 BCE, Herodotus, The Histories 4.195.3:
      ἐσχέουσι δὲ ἐς λάκκον ὀρωρυγμένον ἀγχοῦ τῆς λίμνης. ἐπεὰν δὲ ἀθροίσωσι συχνήν, οὕτω ἐς τοὺς ἀμφορέας ἐκ τοῦ λάκκου καταχέουσι
      eskhéousi dè es lákkon orōrugménon ankhoû tês límnēs. epeàn dè athroísōsi sukhnḗn, hoútō es toùs amphoréas ek toû lákkou katakhéousi
      (please add an English translation of this quotation)
    • 484 BCE – 425 BCE, Herodotus, The Histories 1.186.2:
      ἐτάμνετο λίθους περιμήκεας, ὡς δέ οἱ ἦσαν οἱ λίθοι ἕτοιμοι καὶ τὸ χωρίον ὀρώρυκτο, ἐκτρέψασα τοῦ ποταμοῦ τὸ ῥέεθρον πᾶν ἐς τὸ ὤρυσσε χωρίον, ἐν ᾧ ἐπίμπλατο τοῦτο, ἐν τούτῳ ἀπεξηρασμένου τοῦ ἀρχαίου ῥεέθρου τοῦτο μὲν τὰ χείλεα τοῦ ποταμοῦ κατὰ τὴν πόλιν καὶ τὰς καταβάσιας τὰς ἐκ τῶν πυλίδων ἐς τὸν ποταμὸν φερούσας ἀνοικοδόμησε πλίνθοισι ὀπτῇσι κατὰ τὸν αὐτὸν λόγον τῷ τείχεϊ, τοῦτο δὲ κατὰ μέσην κου μάλιστα τὴν πόλιν τοῖσι λίθοισι τοὺς ὠρύξατο οἰκοδόμεε γέφυραν, δέουσα τοὺς λίθους σιδήρῳ τε καὶ μολύβδῳ.
      etámneto líthous perimḗkeas, hōs dé hoi êsan hoi líthoi hétoimoi kaì tò khōríon orṓrukto, ektrépsasa toû potamoû tò rhéethron pân es tò ṓrusse khōríon, en hōî epímplato toûto, en toútōi apexērasménou toû arkhaíou rheéthrou toûto mèn tà kheílea toû potamoû katà tḕn pólin kaì tàs katabásias tàs ek tôn pulídōn es tòn potamòn pheroúsas anoikodómēse plínthoisi optēîsi katà tòn autòn lógon tōî teíkheï, toûto dè katà mésēn kou málista tḕn pólin toîsi líthoisi toùs ōrúxato oikodómee géphuran, déousa toùs líthous sidḗrōi te kaì molúbdōi.
      (please add an English translation of this quotation)
    • 50 CE – 150 CE, Achilles Tatius, Leucippe and Cleitrophon 2.32.2:
      ὑάλου μὲν τὸ πᾶν ἔργον ὀρωρυγμένης· κύκλῳ δὲ αὐτὸν ἄμπελοι περιέστεφον ἀπʼ αὐτοῦ τοῦ κρατῆρος πεφυτευμέναι· οἱ δὲ βότρυες πάντη περικρεμάμενοι· ὄμφαξ μὲν αὐτῶν ἕκαστος ὅσον ἦν κενὸς ὁ κρατήρ· ἐὰν δὲ ἐγχέῃς οἶνον, κατὰ μικρὸν ὁ βότρυς ὑποπερκάζεται καὶ σταφυλὴν τὴν ὄμφακα ποιεῖ· Διόνυσός τε ἐντετύπωται τῶν βοτρύων, ἵνα τὴν ἄμπελον γεωργῇ.
      huálou mèn tò pân érgon orōrugménēs; kúklōi dè autòn ámpeloi periéstephon ap autoû toû kratêros pephuteuménai; hoi dè bótrues pántē perikremámenoi; ómphax mèn autôn hékastos hóson ên kenòs ho kratḗr; eàn dè enkhéēis oînon, katà mikròn ho bótrus hupoperkázetai kaì staphulḕn tḕn ómphaka poieî; Diónusós te entetúpōtai tôn botrúōn, hína tḕn ámpelon geōrgēî.
      (please add an English translation of this quotation)
    • 93 CE – 94 CE, Josephus, Antiquities of the Jews 14.61:
      ἀνεστήκεσαν δὲ καὶ ἐνταῦθα μεγάλοι πύργοι καὶ τάφρος τε ὀρώρυκτο καὶ βαθείᾳ περιείχετο φάραγγι· ἀπερρώγει γὰρ καὶ τὰ πρὸς τὴν πόλιν τῆς γεφύρας ἀνατετραμμένης ἐφʼ οὗ δὴ Πομπήιος καὶ τὸ χῶμα ὁσημέραι ταλαιπωρούμενος ἐγήγερτο τεμνόντων τὴν πέριξ ὕλην Ῥωμαίων
      anestḗkesan dè kaì entaûtha megáloi púrgoi kaì táphros te orṓrukto kaì batheíāi perieíkheto phárangi; aperrhṓgei gàr kaì tà pròs tḕn pólin tês gephúras anatetramménēs eph hoû dḕ Pompḗios kaì tò khôma hosēmérai talaipōroúmenos egḗgerto temnóntōn tḕn périx húlēn Rhōmaíōn
      (please add an English translation of this quotation)
    • 95 CE – 165 CE, Appian, The Civil Wars 4.14.107:
      οἱ μὲν γὰρ ἦσαν ἐπὶ κολωνῷ, οἱ δὲ ἐν πεδίῳ, καὶ οἱ μὲν ἐξυλεύοντο ἀπὸ τῶν ὀρῶν, οἱ δʼ ἀπὸ τοῦ ἕλους· καὶ ὑδρεύοντο οἱ μὲν ἐκ ποταμοῦ, οἱ δὲ ἐκ φρεάτων ὧν αὐτίκα ὠρωρύχεισαν· τήν τε ἀγορὰν οἱ μὲν ἀπʼ ὀλίγων σταδίων ἐπήγοντο ἐκ Θάσου, οἱ δὲ ἀπὸ πεντήκοντα καὶ τριακοσίων ἐξ Ἀμφιπόλεως
      hoi mèn gàr êsan epì kolōnōî, hoi dè en pedíōi, kaì hoi mèn exuleúonto apò tôn orôn, hoi d apò toû hélous; kaì hudreúonto hoi mèn ek potamoû, hoi dè ek phreátōn hôn autíka ōrōrúkheisan; tḗn te agoràn hoi mèn ap olígōn stadíōn epḗgonto ek Thásou, hoi dè apò pentḗkonta kaì triakosíōn ex Amphipóleōs
      (please add an English translation of this quotation)
    • 170 CE – 250 CE, Philostratus, Vita Apolloni 1.25:
      γυνὴ γὰρ λέγεται Μήδεια τῶν ἐκείνῃ ποτὲ ἄρχουσα τὸν ποταμὸν ὑποζεῦξαι τρόπον, ὃν μήπω τις ποταμὸς ἐζεύχθη· λίθους γὰρ δὴ καὶ χαλκὸν καὶ ἄσφαλτον καὶ ὁπόσα ἐς ἔφυδρον ξύνδεσιν ἀνθρώποις εὕρηται, παρὰ τὰς ὄχθας τοῦ ποταμοῦ νήσασα τὸ ῥεῦμα ἐς λίμνας ἔτρεψε, ξηρόν τε ἤδη τὸν ποταμὸν ὤρυγεν ὀργυιὰς ἐς δύο σήραγγα ἐργαζομένη κοίλην, ἵνʼ ἐς τὰ βασίλεια τὰ παρὰ ταῖς ὄχθαις ὥσπερ ἐκ γῆς ἀναφαίνοιτο, καὶ ἤρεψεν αὐτὴν ἴσως τῷ τοῦ ῥεύματος δαπέδῳ. οἱ μὲν δὴ θεμέλιοι ἐβεβήκεσαν καὶ οἱ τοῖχοι τῆς σήραγγος, ἅτε δὲ τῆς ἀσφάλτου δεομένης τοῦ ὕδατος ἐς τὸ λιθοῦσθαί τε καὶ πήγνυσθαι ὁ Εὐφράτης ἐπαφείθη ὑγρῷ τῷ ὀρόφῳ καὶ ὧδε ἔστη τὸ ζεῦγμα
      gunḕ gàr légetai Mḗdeia tôn ekeínēi potè árkhousa tòn potamòn hupozeûxai trópon, hòn mḗpō tis potamòs ezeúkhthē; líthous gàr dḕ kaì khalkòn kaì ásphalton kaì hopósa es éphudron xúndesin anthrṓpois heúrētai, parà tàs ókhthas toû potamoû nḗsasa tò rheûma es límnas étrepse, xērón te ḗdē tòn potamòn ṓrugen orguiàs es dúo sḗranga ergazoménē koílēn, hín es tà basíleia tà parà taîs ókhthais hṓsper ek gês anaphaínoito, kaì ḗrepsen autḕn ísōs tōî toû rheúmatos dapédōi. hoi mèn dḕ themélioi ebebḗkesan kaì hoi toîkhoi tês sḗrangos, háte dè tês aspháltou deoménēs toû húdatos es tò lithoûsthaí te kaì pḗgnusthai ho Euphrátēs epapheíthē hugrōî tōî oróphōi kaì hôde éstē tò zeûgma
      (please add an English translation of this quotation)
    • Pausanias, Description of Greece 10.35.9:
      ταῦτα μὲν δὴ λουτρά σφισι καὶ ὑποζυγίοις ποτὸν γίνεται, τὸ δὲ ὕδωρ οἱ ἄνθρωποι τὸ πότιμον ὅσον στάδια τέσσαρα ὑποκαταβαίνοντες λαμβάνουσιν ἐκ πηγῆς· ἡ δὲ ἐν πέτραις ἐστὶν ὀρωρυγμένη, καὶ ἀρύονται κατιόντες ἐς τὴν πηγήν
      taûta mèn dḕ loutrá sphisi kaì hupozugíois potòn gínetai, tò dè húdōr hoi ánthrōpoi tò pótimon hóson stádia téssara hupokatabaínontes lambánousin ek pēgês; hē dè en pétrais estìn orōrugménē, kaì arúontai katióntes es tḕn pēgḗn
      (please add an English translation of this quotation)
    • Gospel of Mark 12.1:
      Καὶ ἤρξατο αὐτοῖς ἐν παραβολαῖς λέγεῖν, Ἀμπελῶνα ἐφύτευσεν ἄνθρωπος καὶ περιέθηκεν φραγμὸν καὶ ὤρυξεν ὑπολήνιον καὶ ᾠκοδόμησεν πύργον καὶ ἐξέδοτο αὐτὸν γεωργοῖς καὶ ἀπεδήμησεν
      Kaì ḗrxato autoîs en parabolaîs légeîn, Ampelôna ephúteusen ánthrōpos kaì periéthēken phragmòn kaì ṓruxen hupolḗnion kaì ōikodómēsen púrgon kaì exédoto autòn geōrgoîs kaì apedḗmēsen
      (please add an English translation of this quotation)
    • Anna Komnene, The Alexiad 15.11:
      οἷς καὶ ὁ αὐτοκράτωρ σύμψηφος ἦν πολλὰ πολλάκις προσομιλήσας αὐτῷ καὶ ἄνδρα σκαιὸν διαγνοὺς καὶ τῆς αἱρέσεως μὴ ἀφιστάμενον, ἔνθεν τοι καὶ πυρκαϊὰν μεγίστην κατὰ τὸν ἱππόδρομον ἀνάψας. βόθρος τε ὠρώρυκτο μέγιστος καὶ ξύλων πλῆθος, πάντα δένδρα ὑψίκομα καὶ συντεθέντα, ὄρος ἐδείκνυ τὴν σύνθεσιν
      hoîs kaì ho autokrátōr súmpsēphos ên pollà pollákis prosomilḗsas autōî kaì ándra skaiòn diagnoùs kaì tês hairéseōs mḕ aphistámenon, énthen toi kaì purkaïàn megístēn katà tòn hippódromon anápsas. bóthros te ōrṓrukto mégistos kaì xúlōn plêthos, pánta déndra hupsíkoma kaì suntethénta, óros edeíknu tḕn súnthesin
      (please add an English translation of this quotation)

Conjugation

Derived terms

  • ἀνορύσσω (anorússō)
  • κατορύσσω (katorússō)
  • ὄρυγμα (órugma)
  • ὀρυγμός (orugmós)
  • ὄρυξις (óruxis)

Descendants

  • Greek: ορύσσω (orýsso)

References

  1. ^ Beekes, Robert S. P. (2010), “ὀρύσσω”, in Etymological Dictionary of Greek (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; 10), with the assistance of Lucien van Beek, Leiden, Boston: Brill, →ISBN, page 1113

Further reading