Glukokortikoid

Glukokortikoid (atau, kurang biasa, glukokortikosteroid) ialah kelas kortikosteroid, yang merupakan kelas hormon steroid. Glukokortikoid ialah kortikosteroid yang mengikat reseptor glukokortikoid yang terdapat dalam hampir setiap sel haiwan vertebrat. Nama "glukokortikoid" ialah kata lakuran (glukosa + korteks + steroid) dan terdiri daripada peranannya dalam pengawalseliaan metabolisme glukosa, sintesis dalam korteks adrenal, dan struktur steroidnya (lihat struktur di bawah).

Glukokortikoid adalah sebahagian daripada mekanisme maklum balas dalam sistem imun yang mengurangkan aspek tertentu fungsi imun, seperti keradangan. Oleh itu, ia digunakan dalam perubatan untuk merawat penyakit yang disebabkan oleh sistem imun yang terlalu aktif, seperti alahan, asma, penyakit autoimun dan sepsis. Glukokortikoid mempunyai banyak kesan (pleiotropik) yang pelbagai, termasuk kesan sampingan yang berpotensi berbahaya. Mereka juga mengganggu beberapa mekanisme yang tidak normal dalam sel kanser, jadi ia digunakan dalam dos yang tinggi untuk merawat kanser. Ini termasuk kesan perencatan pada percambahan limfosit, seperti dalam rawatan limfoma dan leukemia, dan pengurangan kesan sampingan ubat antikanser.

Glukokortikoid menjejaskan sel dengan mengikat reseptor glukokortikoid. Kompleks reseptor-glukokortikoid yang diaktifkan mengawal selia ekspresi protein antiradang dalam nukleus (suatu proses yang dikenali sebagai transaktivasi) dan menindas ekspresi protein peradang dalam sitosol dengan menghalang pemindahan faktor transkripsi lain daripada sitosol ke dalam nukleus (transrepresi).

Glukokortikoid dibezakan daripada mineralokortikoid dan steroid seks oleh reseptor khusus, sel sasaran, dan kesannya. Dalam istilah teknikal, "kortikosteroid" merujuk kepada kedua-dua glukokortikoid dan mineralokortikoid (kerana kedua-duanya meniru hormon yang dihasilkan oleh korteks adrenal), tetapi sering digunakan sebagai sinonim untuk "glukokortikoid". Glukokortikoid terutamanya dihasilkan dalam zona fasikulata korteks adrenal, manakala mineralokortikoid disintesis dalam zona glomerulosa.

Kortisol (atau hidrokortison) ialah glukokortikoid manusia yang paling penting. Ia penting untuk kehidupan, dan ia mengawal selia atau menyokong pelbagai fungsi kardiovaskular, metabolik, imunologi dan homeostatik yang penting. Pelbagai glukokortikoid sintetik boleh didapati; ini digunakan secara meluas dalam amalan perubatan am dan pelbagai kepakaran, sama ada sebagai terapi penggantian dalam kekurangan glukokortikoid atau untuk menekan sistem imun badan.