Chandogya Upanishad

Chandogya Upanishad (Sanskrit: छान्दोग्योपनिषद्, IAST: Chāndogyopaniṣad) merupakan sebuah teks kuno berbahasa Sanskrit yang tergolong dalam Chandogya Brahmana daripada Sama Veda dalam tradisi keilmuan Hindu.[1] Ia diiktiraf sebagai antara Upanishad tertua yang diwarisi tamadun India purba.[2] Dalam kanun Muktika, yang menghimpunkan 108 buah Upanishad, Chandogya disenaraikan sebagai teks yang kesembilan.[3]

Upanishad ini bernaung di bawah aliran Tandya dalam lingkungan Samaveda.[1] Sama seperti Brihadaranyaka Upanishad, asalnya karya ini merupakan sebuah antologi yang terdiri daripada teks-teks yang berasingan. Kesemua bahagian ini kemudiannya telah dihimpunkan dan disunting menjadi satu oleh seorang atau beberapa sarjana agung India purba.[1] Meskipun tarikh pengarangannya tidak dapat dipastikan secara muktamad, kebanyakan pengkaji bersetuju bahawa ia disusun sekitar abad ke-8 hingga ke-6 sebelum Masihi.[2][4][5]

Sebagai salah satu kompilasi Upanishad yang paling luas dan berpengaruh, Chandogya mengandungi lapan Prapathaka — yakni 'bab' — yang selanjutnya dibahagikan kepada beberapa bahagian kecil yang memuatkan pelbagai ayat dan pengajaran.[6][7] Isi kandungannya mencakupi pelbagai kisah dan falsafah. Selaku sebahagian daripada Samaveda, yang bertumpu kepada ayat-ayat suci dan puisi liturgi, naskhah ini menekankan peranan pertuturan, bahasa, lagu dan nyanyian dalam usaha mencari pengetahuan, pencapaian rohani, kebenaran metafizik, dan pelaksanaan upacara keagamaan.[1][8]

Chandogya Upanishad juga merupakan antara teks yang paling kerap dirujuk dalam karya-karya Bhasya — ulasan dan tafsiran klasik — oleh tokoh-tokoh daripada pelbagai mazhab dalam tradisi Hindu. Bab keenam, khususnya ayat 8 hingga 16, mengandungi ungkapan kerohanian yang masyhur: Tat Tvam Asi, yang bererti, “Engkaulah itu.”[9] Menurut penilaian Deutsch dan Dalvi, “seluruh bab keenam tidak syak lagi merupakan bahagian yang paling berpengaruh dalam keseluruhan korpus Upanishad.”[10]