prawić

Inherited from Proto-Slavic *pràviti. By surface analysis, prawy +‎ -ić. First attested in the 14th century.

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /pravit͡ɕʲ/
• IPA^(key): (15^th CE) /pravit͡ɕʲ/

prawić impf

1. (attested in Lesser Poland, Greater Poland) to speak [with accusative ‘what’; or with o (+ locative) ‘about what’]
   • c. 1301-1350, Kazania świętokrzyskie‎^[1], Miechów, page ar 3:

     Auem, praui, puace v moch boga uasego?

     [Awiem, prawi, pwacie w moc Boga waszego?]

   • 1915 [XIV ex.], Jan Łoś, editor, Przegląd językowych zabytków staropolskich do r. 1543‎^[2], page 520:

     Pravycz dicere

     [Prawić dicere]

   • 1876-1929 [1447], Vatroslav Jagić, editor, Archiv für slavische Philologie‎^[3], volume XV, page 475:

     Proverbium: Tak prawy sowka: Sobye rzyc lowka

     [Proverbium: Tak prawi sowka: Sobie rzyć łowka]

   • 1874-1891 [1448], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[4], [5], [6]}, volume XXII, Lublin, page 55:

     Slachtha, panycz tak *prawichz ma

     [Ślachta, panić tak prawić ma]

   • 1916 [second half of the 15th century], Stanisław Słoński, editor, Psałterz puławski‎^[7], Greater Poland, pages 86, 6:

     Bog prawyl w pysmyech lyudzkych

     [Bog prawił w piśmiech ludzkich]

   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[8], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 9, 1:

     Spowadacz se bødø tobe, gospodne, we wszem serczu moiem, prawicz bødø wszitky dziwi twoie

     [Spowiadać się będę Tobie, Gospodnie, we wszem siercu mojejm, prawić będę wszytki dziwy Twoje]

   • 1939 [end of the 14th century], Ryszard Ganszyniec, Witold Taszycki, Stefan Kubica, Ludwik Bernacki, editors, Psałterz florjański łacińsko-polsko-niemiecki [Sankt Florian Psalter]‎^[9], Krakow: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, z zasiłkiem Sejmu Śląskiego [The Ossoliński National Institute: with the benefit of the Silesian Parliament], pages 144, 5:

     Dzywy twoge prawycz bødø

     [Dziwy Twoje prawić będą]

   • 1916 [second half of the 15th century], Stanisław Słoński, editor, Psałterz puławski‎^[10], Greater Poland, pages 87, 12:

     Aza kto prawycz *będzę w grobe myloszyerdzye twe?

     [Aza kto prawić będzie w grobie miłosierdzie twe?]

   • 1916 [second half of the 15th century], Stanisław Słoński, editor, Psałterz puławski‎^[11], Greater Poland, pages 118, 85:

     Prawyly my zly baszny

     [Prawili mi źli baśni]

   • 1451-1455, Legenda o świętym Aleksym‎^[12], line 6:

     Raczy mą mych grzechow posbavycz, bych mogl o thwych szwathych prawycz

     [Raczy mię mych grzechow pozbawić, Bych mogł o twych świętych prawić]

   • 1916 [second half of the 15th century], Stanisław Słoński, editor, Psałterz puławski‎^[13], Greater Poland, page 47 arg:

     Tu prawy, yze Xc gospodzyn wyeliky iest

     [Tu prawi, iże Krystus Gospodzin wieliki jest]

2. (attested in Greater Poland) to demand, especially in court; to make claims; to complain [with accusative ‘what’; or with genitive ‘what’; or with od (+ genitive) ‘from whom’; or with u (+ genitive) ‘from whom’; or with na (+ locative) ‘from whom’]
   • 1872 [XV in.], Konstanty Małkowski, editor, Przegląd najdawniejszych pomników języka polskiego‎^[14], page 118:

     Iassek zobical sø yest, esz ma za to prawicz hy glovicz szø, *gczes *szi mu crziwda stala w gego hymenu

     [Jaszek zobiązał się jest, eż ma za to prawić hi głobić się gdzież si[ę] mu krzywda stała w jego himieniu]

   • 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 27, 3:

     Myesczanyn..., ktory... przymarle stoyacze gymyenye prawy, then muszy tho pra­wicz przed prawem

     [Mieszczanin..., ktor... przymarłe stojące jimienie prawi, ten musi to prawić przed prawem]

   • 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 65, 2:

     Thy dlugy fordrowaly albo prawyly pospolu tych dzyeczy opyekaldnyczy

     [Ty długi fordrowali albo prawili pospołu tych dzieci opiekaldnicy]

   • 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 104, 2:

     Pothym nye moze tego wyaczey prawycz any foldrowacz

     [Potym nie może tego więcej prawić ani fołdrować]

   • 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 104, 2:

     Hannus kvpyl rolą v Methwochowey y... zaplaczyl gey yvsze dwe grzywnye. Jako rok przy­szedl drugym pyenadzom, prawyla ge

     [Hanus kupił rolę u Mietwochowej i... zapłacił jej juże dwie grzywne. Jako rok przyszedł drugim pieniądzom, prawiła je]

   • 1882 [XV p. post.], Emil Kałużniacki, editor, Kleinere altpolnische Texte aus Handschriften des XV. und des Anfangs des XVI. Jahrhunderts‎^[15], page 283:

     Vderzy ktho brzemyenną nyewyasthą..., tedy ten, co vderzyl, ma zaplaczycz, czszo oney masz prawy podlug wyrzeczenya gednaczow

     [Uderzy kto brzemienną niewiastę..., tedy ten, co uderzył, ma zapłacić, cso onej mąż prawi podług wyrzeczenia jednaczow]

   • 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 26, 2:

     Then mąsz do szwey zony prawy od tego opyekalnyka gey wyano, czosz gey wyanowal vmarly mąsz y szostal gey [wyano] wynowathy

     [Ten mąż od swej żony prawy od tego opiekalnika jej wiano, coż jej wianował umarły mąż i został jej [wiano] winowaty]

   • 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 84, 4:

     Ta poszlednya zona prawylą v paszyrbow szwe wyano

     [Ta poślednia żona prawiła u pasirbow swe wiano]

   • 1858 [c. 1408], Wojciech Szurkowski z Ponieca, “Wyroki sądów miejskich czyli ortyle [Urban court rulings i.e. "Ortyls"]”, in Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Historia prawodawstw słowiańskich [History of Slavic lawmaking], volume 6, Poniec, page 112:

     Prawyąly na dzyeczyączyv dlug..., thego dzyeczyączya maya vpewnycz szamoszyodmu s szwyathky

     [Prawią-li na dziecięciu dług..., tego dziecięcia mają upewnić samosiodmą z świadki]

   • 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 104, 2:

     Przydacz zaszyą przed sand prawy szwych pyenadzy za rola

     [Przydąc zasię przed sąd prawi swych pieniędzy za rolą]

   • 1972 [15th century], Józef Reczek, Wacław Twardzik, editors, Najstarsze staropolskie tłumaczenie ortyli magdeburskich wg rkpsu nr 50, pages 44, 1:

     Dwe rodzone szyostry... przyszly przet nasz a mlodsza prawyla na starszyey oczczyszny

     [Dwie rodzone siostry... przyszły przed nas a młodsza prawiła na starszej oćczyzny]

3. (hapax legomenon) to justify (to present as righteousness)
   • 1885-2024 [c. 1450], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors, Prace Filologiczne‎^[16], volume IV, page 578:

     Prawycze sze iustificatis

     [Prawicie sie iustificatis]

• Polish: prawić, prazić (Warmia, Masuria), prawzić (Ostróda)
• Silesian: prawić

• Boryś, Wiesław (2005), “prawić”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017), “prawić”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000), “prawić”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• Krystyna Długosz-Kurczabowa (2021), “prawy”, in Wielki słownik etymologiczno-historyczny języka polskiego, →ISBN
• S. Urbańczyk, editor (1973), “prawić”, in Słownik staropolski (in Polish), volume 7, Wrocław, Warsaw, Kraków, Gdańsk: Polish Academy of Sciences, page 30
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “prawić”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

• prazić (Warmia, Masuria)
• prawzić (Ostróda)

Inherited from Old Polish prawić. By surface analysis, prawy +‎ -ić.

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -avit͡ɕ
• Syllabification: pra‧wić

prawić impf

1. (ambitransitive, literary or colloquial, historically, humorous or dialectal, Eastern Kraków, Raba, Gdów, Bochnia, Przemyśl, San river, Lasovia, Stalowa Wola, Masovian Borderland, Biecz, Rożnowice, Łowicz) to discourse, to declaim, to preach (to talk about something, usually at length and with solemnity) [with dative ‘to whom’; or with accusative ‘what’; or with o (+ locative) ‘about whom/what’]

   Synonym: mówić

   Antonym: milczeć

   prawić môwe (Biecz) ― to ɡive a speech

   Gadką prawią. (Przemyśl, San river) ― They are sharing gossip.

   Bierze kielysek w prawo, a flaske w lewo reke, prawi wódke do kielyska i pije. (Lasovia, Stalowa Wola)

   He takes the glass in his right hand and the bottle in his left hand, says vodka into the glass and drinks.

   Zbanek piwa daje starostowi, starosta prawi do śklánki i pije. (Lasovia, Stalowa Wola)

   He gives gives the staros a jug of beer, the mayor speaks into a glass and drinks.

   Co wy se tam prawita? A prawimy se o młodych latach. (Masovian Borderland)

   What are you talking about over there? We're talking about our younger years.

   Mioł chyńć prawić. (Łowicz) ― He felt like talking.

   1. (obsolete, rare or dialectal, Northern Borderlands) synonym of odprawiać (“to perform e.g. mass”)

      Po polsku msza prawiła się. (Northern Borderlands) ― Mass was conducted in Polish.

2. (transitive, Middle Polish) synonym of wykonywać
3. (transitive, Middle Polish) synonym of naprawiać
4. (reflexive with się, obsolete) to be declaimed

• prawić in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• prawić in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa; Stanisław Rospond; Witold Taszycki; Stefan Hrabec; Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023), “prawić”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “PRAWIĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 17.09.2017
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814), “prawić”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861), “prawić”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1908), “prawić”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 4, Warsaw, page 987
• Jan Karłowicz (1906), “prawić”, in Jan Łoś, editors, Słownik gwar polskich [Dictionary of Polish dialects] (in Polish), volume 4: P, Kraków: Akademia Umiejętności, page 340
• prawić in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego
• Iryda Grek-Pabisowa (2017), “prawić”, in Słownik mówionej polszczyzny północnokresowej (in Polish), Warsaw: Instytut Slawistyki Polskiej Akademii Nauk, page 878
• Małgorzata Kapusta (2017), “prawić”, in Małgorzata Kapusta - Mowa mieszkańców pogranicza Mazowsza (na przykładzie gminy Głowaczów w powiecie kozienickim) (in Polish), Warsaw: Elipsa, →ISBN, page 83
• Bogusław Przepióra (2022), “prawić młowe”, in „Jak się godo koło Biyca”; Słownik gwary Rożnowic (dawniej Rozembarku), przysiółka Babiniec (in Polish), Rożnowice, Folusz, page 43
• Zofia Stamirowska (1987-2024), “prawić”, in Anna Basara, editor, Słownik gwar Ostródzkiego, Warmii i Mazur, volume 7, Zakład Narodowy im. Ossolińskich Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk, →ISBN, page 8
• “prawić”, in Gwara – Księżaków "język ojczysty" Dziedzictwo regionu łowickiego (in Polish), Łowicz: Muzeum w Łowiczu, 2014, →ISBN, page 50
• Maciej Czeszewski (2006), “prawić”, in Monika Szewczyk, editor, Słownik polszczyzny potocznej, 1 edition, Warsaw: Polish Scientific Publishers PWN, →ISBN, page 248

Inherited from Old Polish prawić. By surface analysis, prawy +‎ -ić.

• IPA^(key): /ˈpra.vit͡ɕ/
• Rhymes: -avit͡ɕ
• Syllabification: pra‧wić

prawić impf

1. (ambitransitive) to talk, to speak, to say, to tell

   Synonyms: gŏdać, padać, powiadać, mōwić, rzōńdzić

• Bogdan Kallus (2020), “prawić”, in Słownik Gōrnoślōnskij Gŏdki, IV edition, Chorzów: Pro Loquela Silesiana, →ISBN, page 366
• Henryk Jaroszewicz (2022), “prawić”, in Zasady pisowni języka śląskiego (in Polish), Siedlce: Wydawnictwo Naukowe IKR[i]BL, page 119
• Eugeniusz Kosmała (2023), Dykcjōnôrz Polsko-Ślonskiy (in Silesian), section 202, page p
• Michał Przywara (c. 1900), “prawić”, in Narzecza śląskie napisał ks. Michał Przywara. C. Słownik‎^[17]