próchno

Inherited from Proto-Slavic *porxъno. By surface analysis, proch +‎ -no. First attested in c. 1420.

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /prɔːxnɔ/
• IPA^(key): (15^th CE) /proxnɔ/
• Homophone: Próćhno

próchno n

1. (attested in Lesser Poland, Greater Poland) rot (product of decomposition of wood tissue)

   Synonym: próchność

   • 1962 [c. 1420], Stanisław Urbańczyk, editor, Wokabularz trydencki‎^[1], number 65:

     Prochno caries

     [Prochno caries]

   • 1900 [1437], Józef Rostafiński, editor, Symbola ad historiam naturalem medii aevi = Średniowieczna historya naturalna w Polsce. Ps 2‎^[2], number 2518:

     Prochno caries ligni

     [Prochno caries ligni]

   • 1876-1929 [c. 1455], Vatroslav Jagić, editor, Archiv für slavische Philologie‎^[3], volume XIV, Miechów, Kruchowo, page 489:

     Prochno

     [Prochno]

   • 1461-1467, Sermones. Rękopiśmienne ekscerpty pochodzące z rkpsu Archiwum i Biblioteki Krakowskiej Kapituły Katedralnej o sygn. 230 (dawna sygn. 1421/108 Mns) z roku 1461-1467, page 111r:

     Prochno putredo

     [Prochno putredo]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 58r:

     Glos […] eyn bruder weyp vel est flos vel vetus lignum splendens de nocte yathrew albo prochno

     [Glos […] eyn bruder weyp vel est flos vel vetus lignum splendens de nocte jątrew albo prochno]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 23v:

     Caries proprie est putredo lignorum prochno

     [Caries proprie est putredo lignorum prochno]

• Polish: próchno
• Silesian: pruchno

• Boryś, Wiesław (2005), “próchno”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017), “próchno”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000), “próchno”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• Brückner, Aleksander (1927), “proch”, in Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish), Warsaw: Wiedza Powszechna
• S. Urbańczyk, editor (1973), “próchno”, in Słownik staropolski (in Polish), volume 7, Wrocław, Warsaw, Kraków, Gdańsk: Polish Academy of Sciences, page 73
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “próchno”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska-Różycka, Magdalena Klapper, Tomasz Kolowca, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Joanna Duska, Maria Bugajska, Jan German, Beata Hejmo, Iwona Nobis, Dariusz Piwowarczyk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, editors (2024), “próchno”, in Baza Leksykalna Średniowiecznej Polszczyzny [Lexical Base of Medieval Polish] (in Polish), Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “próchno”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

• pruchno (Middle Polish)

Inherited from Old Polish próchno. sense 7 is because they feed on deciduous trees deep in the wood, causing the trees to break under the influence of the wind.

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -uxnɔ
• Syllabification: próch‧no

próchno n

1. (uncountable) rotten wood (wood that has become soft, crumbly and dry as a result of decay processes caused by microorganisms)
2. (countable, colloquial, derogatory or humorous, by extension) fossil; antique; relic; (old, infirm person or old, destroyed thing)
3. (obsolete, medicine, cosmetics) synonym of zasypka (“covering powder”)
   • 1923, Ignacy Dąbrowski, Matki: powieść współczesna‎^[4], page 11:

     Po troistym proszku przyszły jakieś odwary, […] próchno do zasypywnaia za pulchnych nóżek i rączek Laluski, potem korzeń fiołkowy na ząbki.

     After the triple powder came some decoctions, […] powder to cover Laluska's chubby legs and hands, then violet root for the teeth.

4. (obsolete) burned out wick

   Hypernym: knot

5. (obsolete) kindling (tinder for starting a fire)

   Synonyms: podpałka, rozpałka

6. (Middle Polish, more generally) rot (something rotten)
   1. (Middle Polish) rotting corpse

      Hypernym: zwłoki

   2. (Middle Polish, figuratively) person as a miserable being prone to corruption
8. (Middle Polish, hapax legomenon) caterpillar of the miller moth (Cossus cossus)

   Hypernym: gąsienica

   • 1564, J. Mączyński, Lexicon‎^[5], page 66d:

     Cossus, Próchno/ Robáctwo które w drzewiech miedzy korą á miedzy drzewem roście/ Drzewny czerẃ.

     [Cossus, Próchno/ Robactwo które w drzewiech miedzy korą a miedzy drzewem roście/ Drzewny czerw.]

     Cossus, Miller moth caterpillar/A bug that grows in trees between the bark and the wood.

• próchno in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• próchno in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa; Stanisław Rospond; Witold Taszycki; Stefan Hrabec; Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023), “próchno”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “PRÓCHNO”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 05.11.2011
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814), “próchno”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861), “próchno”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1912), “próchno”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 5, Warsaw, page 3