krtań

Polish

Alternative forms

Etymology

Inherited from Old Polish krtań, from Proto-Slavic *gъrtànь. Doublet of gardło and grdyka.

Pronunciation

 
  • IPA(key): /ˈkrtaɲ/
  • Audio:(file)
  • Rhymes: -aɲ
  • Syllabification: krtań

Noun

krtań f (related adjective krtaniowy)

  2. (anatomy, zootomy) larynx (organ involved in breath control, protection of the trachea, and sound production)
    Synonym: (Biecz) krąpeć m inan
    Near-synonyms: grdyka, jabłko Adama
    • 1895 May, Bolesław Prus (Aleksander Głowacki), Faraon (Pisma; 18–20), volume III, Warszawa: Książka i Wiedza, published 1949, page 7:
      Potężny Herhor zbladł jak wosk[,] i z zaciśniętej krtani nie mógł wydobyć głosu.
      The powerful Herihor paled like wax[,] and from the clenched larynx he could not get his voice out.
    • 1907 [1904], Wiktor Gomulicki, Ciury. Powieść‎1, 2, 3, volume I, Warszawa: E. Nicz i S[pół]ka, page 53:
      Nieustannie odchrząkiwał; głośne wykłady w połączeniu z nałogiem palenia przyprawiały go o chroniczne zakatarzenie krtani.
      He was constantly clearing his throat; loud lectures in combination with his smoking addiction got him to chronic larynx cold.
    • 1929, Julian Tuwim, Rzecz czarnoleska‎[1], Warszawa: J[akub]. Mortkowicz, →OCLC, page 29:
      Gdzież mnie do poematów? Ledwo wiersz wykrztuszę ¶ Z rozdygotanej krtani, drżąc o każde słowo, […].
      Where am I to poems? I will barely speak a verse ¶ From the shivering larynx, trembling about every word, […].
    • 1946, Zofia Zalewska, Poznaj zwierzęta ssące (Wiedza Powszechna. Wydawnictwo Popularno-Naukowe), volume 11, Warszawa: Czytelnik, page 15:
      Do płuc powietrze przedostaje się przez krtań oraz tchawicę; są to tzw. zewnętrzne przewody oddechowe.
      Air gets into lungs through larynx and trachea; they are so-called external breathing tracts.
    • 1953, Jan Wiktor, Papież i buntownik, Warszawa: Panstwowy Instytut Wydawniczy, →OCLC, →OL, page 349:
      Od zagrzewania do walki nie mógł wydobyć głosu z obolałej krtani i mówił zaledwie szeptem.
      From firing up to fight he couldn't extricate voice from his painful larynx and barely spoke with whisper.
    • 1997, Wojciech Sadurski, “FILIPINY”, in Rzeczpospolita, number 253, quoted in Narodowy Korpus Języka Polskiego, Warszawa, →ISSN, →OCLC:
      Z desperacji niektórzy zaczęli pić przegotowaną wodę morską, lecz to tylko pogorszyło ich stan — nie mogli mówić, bo sól osiadła im na krtaniach, natomiast pragnienie się zwiększyło.
      From desperation some people started to drink boiled up sea water, but that just worsened their state — they could not speak, because salt settled on their larynges, while their thirst increased.
    • 1999 July 7, “To nie alarm, ale…”, in Dziennik Polski, quoted in Narodowy Korpus Języka Polskiego, Kraków: Wydawnictwo Jagiellonia SA, →ISSN, →OCLC:
      W większych stężeniach ozon powoduje trudności w oddychaniu, drażni oczy, gardło[,] i krtań.
      In higher concentrations ozone causes difficulties in breathing, irritates eyes, throat[,] and larynx.
    • 2002, Małgorzata Pamuła, Wczesne nauczanie języków obcych. Integracja języka obcego z przedmiotami artystycznymi w młodszych klasach szkoły podstawowej [Early learning of foreign languages. Integration of a foreign language with artistic subjects in younger primary school classes] (Prace monograficzne; 341) (non-fiction), quoted in Narodowy Korpus Języka Polskiego, Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, published 2002, →ISBN, →OCLC, →OL:
      Śpiew […] usprawnia aparat głosowy poprzez stymulację przepony, wzmacnia struny głosowe, pobudza działanie mięśni, krtani[,] i gardła, co ułatwia prawidłową wymowę.
      Singing […] improves the vocal tract by the stimulation of the diaphragm, strengthens the vocal cords, stimulates the action of muscles, larynx[,] and throat, which helps with correct pronunciation.
    • 2002, “Żeby gardło nie bolało…”, in Życie Warszawy, number 28/01, quoted in Narodowy Korpus Języka Polskiego, Warszawa: Dom Prasowy Sp. z o.o., →ISSN, →OCLC:
      Gardło, będąc wspólnym odcinkiem dwóch układów: oddechowego (łączy nos z krtanią i tchawicą) i pokarmowego (łączy jamę ustną z przełykiem), jest miejscem szczególnie narażonym […] na atak mikroorganizmów chorobotwórczych, […].
      The throat, being a common section of two systems: the breathing (connects the nose to the larynx and the trachea) and the digestive (connects the oral cavity with the oesophagus) ones, it's a place especially put at risk […] at the attacks of the pathogenic microorganisms, […].
    • 2006, SE, “Wakacyjne potwory atakują”, in Super Express, quoted in Narodowy Korpus Języka Polskiego, Warszawa, →ISSN, →OCLC:
      Ukąszenie przez pszczołę w język, gardło[,] czy krtań może doprowadzić do uduszenia człowieka.
      The sting by a bee in tongue, throat[,] or larynx could cause human suffocation.

Declension

Declension of krtań
singular plural
nominative krtań krtanie
genitive krtani krtani
dative krtani krtaniom
accusative krtań krtanie
instrumental krtanią krtaniami
locative krtani krtaniach
vocative krtani krtanie

Derived terms

nouns
  • błonica krtani
verbs

Collocations

(sense 1):

Collocations
  • choroby krtani ― diseases of larynx
  • coś uwięzło w krtani komuś ― something got stuck in larynx of someone (also figurative)
  • gardło i krtań ― throat and larynx
  • nowotwór krtani ― tumor of larynx
  • obrzęk krtani ― swell of larynx
  • operacja krtani ― surgery of larynx
  • oskrzela i krtań ― bronchi and larynx
  • płuca i krtań ― lungs and larynx
  • rak krtani ― cancer of larynx
  • skurcz krtani ― cramp of larynx
  • ściśnięta krtań ― squeezed larynx
  • tchawica i krtań ― trachea and larynx
  • wiotkość krtani ― limpness of larynx
  • wycięcie krtani ― ectomy of larynx
  • (wydobywać) głos z krtani ― (to extricate) voice from larynx
  • zaciśnięta krtań ― clenched larynx
  • zapalenie (obrzękowe) krtani ― (swelling) inflammation of larynx

Noun

krtań m inan

  2. (Żywiec) alternative form of krtań (“larynx”) (organ involved in breath control, protection of the trachea, and sound production)
    we krtaniu ― in larynx

Further reading

  • krtań in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
  • krtań in Polish dictionaries at PWN
  • “krtań”, in Słownik gramatyczny języka polskiego [Grammatical Dictionary of Polish], 2022
  • Maria Renata Mayenowa; Stanisław Rospond; Witold Taszycki; Stefan Hrabec; Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023), “krtań”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
  • Magdalena Majdak (15 June 2020), “KRTAŃ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century]
  • Samuel Bogumił Linde (1807–1814), “krtań”, in Słownik języka polskiego, volume 1, part 2, page 1143
  • Aleksander Zdanowicz (1861), “krtań”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861, volume II, page 550
  • J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1902), “krtań”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 2, Warsaw, page 573
  • Izydor Kopernicki (1875), “krtań”, in “Spostrzeżenia nad właściwościami językowémi w mowie Górali Bieskidowych z dodatkiem słowniczka wyrazów góralskich”, in Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności (I), volume 3, Kraków: Akademia Umiejętności, page 372


This article is issued from Wiktionary. The text is available under Creative Commons Attribution-Share Alike 4.0 unless otherwise noted. Additional terms may apply for the media files.