gryźć

Inherited from Proto-Slavic *grỳzti. First attested in the middle of the 15th century.

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /ɡriɕt͡ɕʲ/
• IPA^(key): (15^th CE) /ɡriɕt͡ɕʲ/

gryźć impf

1. (transitive, attested in Sieradz-Łęczyca) to bite (to crush something with one's teeth or separate parts of it)
   • 1874-1891 [1466], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[1], [2], [3]}, volume XXII, Łęczyca, page 14:

     Te pungo gryszą

     [Te pungo gryzę]

   • 1874-1891 [1466], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[4], [5], [6]}, volume XXII, Łęczyca, page 16:

     Rideo cum ferior gryzyona bych

     [Rideo cum ferior gryziona bych]

   • c. 1461-1467, Sermones. Rękopiśmienne ekscerpty pochodzące z rkpsu Archiwum i Biblioteki Krakowskiej Kapituły Katedralnej o sygn. 230 (dawna sygn. 1421/108 Mns) z roku 1461-1467, page 151r:

     Griszø rodunt

     [Gryzą rodunt]

   • 1874-1891 [XV p. post.], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[7], [8], [9]}, volume XXV, page 173:

     A yermibus consumitur byva grizyon

     [A yermibus cadayer bywa gryzion]

2. (attested in Southern Borderlands) to eat, to gnaw at (to cause mental anguish, to bother, to distress, to torment)
   • 1880-1894 [XV med.], Sprawozdania Komisji Językowej Akademii Umiejętności‎^[10], volume I, Lviv, page 53:

     Ny w czem mnye moyę szamnyenye nye grize

     [Ni w czem mnie moje sąmienie nie gryzie]

   • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 133:

     Gedly schą a. grisly po schierczv dissecabantur pre nimia ira et odio

     [Jedli się a. gryźli po siercu dissecabantur pre nimia ira et odio]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[11], page 585:

     Vnątrzne szamnyenye bądzye nass gryscz

     [Wnętrzne sąmnienie będzie nas gryźć]

• Polish: gryźć, grzyźć, greźć (Middle Polish)
• Silesian: gryź

• Boryś, Wiesław (2005), “gryźć”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017), “gryźć”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000), “gryźć”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• Sławski, Franciszek (1958-1965), “gryźć”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
• “gryźć”, in Słownik staropolski (in Polish), volume 2, Wrocław, Kraków, Warsaw: Polish Academy of Sciences, 1959, page 506
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “gryźć”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

• grzyźć, greźć (Middle Polish)

Inherited from Old Polish gryźć.

• Audio 1; “gryźć”:

  (file)

• Audio 2; “gryźć się”:

  (file)

• Rhymes: -ɘɕt͡ɕ
• Syllabification: gryźć

gryźć impf

1. (transitive) to bite; to gnaw (to crush something with one's teeth or separate parts of it) [with instrumental ‘with what’]

   W sieni domu pies gryzł kość. ― The dog was biting a bone in the hallway.

2. (transitive, of an insect or bug, etc.) to sting (to penetrate with teeth, a stinger, or other organ, causing pain or injury) [with w (+ accusative) or po (+ locative) ‘what part of the body’]
3. (transitive, of clothes) to itch (to cause to feel an itch) [with w (+ accusative) ‘what part of the body’]
4. (transitive) to eat, to gnaw at (to cause mental anguish)

   Co cię gryzie? ― What's eating you?

5. (transitive) to sting (to irritate the eyes or throat, causing burning and tearing) [with w (+ accusative) ‘what part of the body’]
6. (transitive, colloquial, chiefly in the negative) to bite (to cause fear; to behave aggressively; to worry someone; to tease)

   No chodź, przecież nie gryzę. ― Come here, I don't bite.

7. (transitive, obsolete, figuratively) to cram; to crack (to learn something with effort, persistence, to try to solve a difficult issue)
8. (transitive, obsolete, rare) to corrode, to eat away

   Synonym: przegryzać

9. (transitive, Middle Polish) to cut through brushwood
10. (transitive, Middle Polish, figuratively) to slander; to intrigue, to plot against
11. (transitive, Middle Polish) synonym of radzić sobie
12. (intransitive, transitive, Middle Polish, of one's stomach) to hurt, to be in pain
13. (reflexive with się) to bite oneself (to sink one's teeth into oneself) [with w (+ accusative) or po (+ locative) ‘what part of the body’]
14. (reflexive with się, colloquial) to bite each other (to sink one's teeth into one another)
15. (reflexive with się, colloquial) to bicker, to squabble; to be at odds (to have a quarrel with someone) [with o (+ accusative) ‘about what’; or with z (+ instrumental) ‘with whom’]

    Synonyms: kłócić się, ujadać się, wadzić się, waśnić się

16. (reflexive with się, of e.g. colors, designs) to be at odds (to not fit together) [with z (+ instrumental) ‘with whom’]
17. (reflexive with się) to fret (to worry) [with instrumental or z (+ instrumental) ‘about what’]

    Synonyms: martwić się; see also Thesaurus:bać się

    1. (reflexive with się, Middle Polish) synonym of zazdrościć
18. (reflexive with się, obsolete, of liquids) to churn (to mix together quickly and violently)

    Hypernym: mieszać się

19. (reflexive with się, Middle Polish, of an infants teeth) to come out, to show

• gryźć in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• gryźć się in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• ktoś/coś nie gryzie in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• gryźć in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa; Stanisław Rospond; Witold Taszycki; Stefan Hrabec; Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023), “gryźć”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Maria Renata Mayenowa; Stanisław Rospond; Witold Taszycki; Stefan Hrabec; Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023), “gryźć się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Wiesław Morawski (26.06.2019), “GRYŹĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century]
• Wiesław Morawski (01.03.2012), “GRYŹĆ SIĘ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century]
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814), “gryźć”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861), “gryźć”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “gryźć”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 1, Warsaw, page 928
• Jan Karłowicz (1900), “gryźć”, in Słownik gwar polskich [Dictionary of Polish dialects] (in Polish), volume 1: A do E, Kraków: Akademia Umiejętności, page 137
• gryźć in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego