chylić

Inherited from Proto-Slavic *xyliti. First attested in the middle of the 15th century.

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /xilʲit͡ɕʲ/
• IPA^(key): (15^th CE) /xilʲit͡ɕʲ/

chylić impf

1. (reflexive with się, hapax legomenon) to fall, to descend

   Synonym: chylać się

   • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 86:

     A yako kobylka chylacz szą g zemi gesth gego et sicut locusta demergens descensus ejus

     [A jako kobyłka chyląc się k ziemi jest jego et sicut locusta demergens descensus ejus]

2. (reflexive with się, attested in Pomerania, Greater Poland) to continue, to go on, to press on, to proceed with or to do something, to advance, to move forwards
   • 1930 [c. 1455], “Jos”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[1], 8, 24:

     Zbiwszy wszistki, gesto sø Israhela gonili, ani syø chilili na pvsczø, a […] zagladziwszi wszistki myesczani, wroczili syø

     [Zbiwszy wszystki, jeż to są Israhela gonili, ani się chylili na puszczą, a […] zagładziwszy wszystki mieszczany, wrocili się]

   • 1874-1891 [XV in.], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności‎^{[2], [3], [4]}, volume XXIV, Grochów, West Pomeranian Voivodeship, Kcynia, page 62:

     A tho sø k themu chily quod hodie

     [A to się k temu chyli quod hodie]

3. (reflexive with się, of roads and borders) to lead, to stretch

   Synonym: chylać się

   • 1930 [c. 1455], “Gen”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[5], 35, 16:

     Przyszedl do zemye, yasz syø chily ku Efraten

     [Przyszedł do ziemie, jaż się chyli ku Efraten]

   • 1930 [c. 1455], “Num”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[6], 34, 7:

     Potem kv polnoczney stronye od morza wyelikego pocznye syø myedza chilicz asz do gori przewiszokyey

     [Potem ku połnocnej stronie od Morza Wielikiego pocznie się miedza chylić aż do gory przewysokiej]

   • 1930 [c. 1455], “Jud”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)‎^[7], 21, 19:

     Ku wschodu sluneczney stronye drogy, iasz syø chily ku Betel do Sychymi

     [Ku wschodu słunecznej stronie drogi, jaż się chyli ku Betel do Sychymi]

   • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 18:

     Chyli vergit

     [Chyli vergit]

   • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 29:

     Chily vergit

     [Chyli vergit]

   • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 34:

     Chilyl schią ferebatur

     [Chylił się ferebatur]

   • 1901 [1471], Materiały i Prace Komisji Językowej Akademii Umiejętności w Krakowie, volume V, page 37:

     Chilyl schią vergebat

     [Chylił się vergebat]

• Polish: chylić

• Boryś, Wiesław (2005), “chylić”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017), “chylić”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000), “chylić”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• Sławski, Franciszek (1958-1965), “chylić”, in Jan Safarewicz, Andrzej Siudut, editors, Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological dictionary of the Polish language] (in Polish), Kraków: Towarzystwo Miłośników Języka Polskiego
• K. Nitsch, editor (1954), “chylić się”, in Słownik staropolski (in Polish), volume 1, Warsaw: Polish Academy of Sciences, page 273
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “chylić się”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska-Różycka, Magdalena Klapper, Tomasz Kolowca, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Joanna Duska, Maria Bugajska, Jan German, Beata Hejmo, Iwona Nobis, Dariusz Piwowarczyk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, editors (2024), “chylić się”, in Baza Leksykalna Średniowiecznej Polszczyzny [Lexical Base of Medieval Polish] (in Polish), Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Inherited from Old Polish chylić.

• Audio 1; “chylić”:

  (file)

• Audio 2; “chylić się”:

  (file)

• Rhymes: -ɘlit͡ɕ
• Syllabification: chy‧lić

chylić impf

1. (transitive) to tilt, to lean; to bow; to bend; to decline (to cause something to at least partially lose its vertical position and move closer to the ground)

   Synonym: pochylać

2. (transitive, obsolete, of beverages) to down; to drink

   Synonyms: wychylać, wylewać

3. (transitive, Middle Polish) to direct; to induce; to prompt

   Near-synonyms: kierować, sposobić, skłaniać

4. (reflexive with się) to bend; to bow; to decline (to change the position of one's body such that one's head and torso point downwards or towards to the side)

   Synonyms: pochylać się, skłaniać się

5. (reflexive with się, literary) to bend; to bow; to decline (to have an end or side closer to the ground than it was before)

   Synonym: pochylać się

6. (reflexive with się, literary) to bend; to bow; to decline (to start to be lower than before)

   Synonym: pochylać się

7. (reflexive with się, literary) to decline (to start to come to an end) [with ku (+ dative) ‘towards what’]
8. (reflexive with się) to decline (to head in some direction)

   Synonym: kierować się

9. (reflexive with się, Middle Polish) synonym of upodabniać się

• chylić in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• chylić się in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• chylić in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa; Stanisław Rospond; Witold Taszycki; Stefan Hrabec; Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023), “chylić”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Maria Renata Mayenowa; Stanisław Rospond; Witold Taszycki; Stefan Hrabec; Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023), “chylić się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814), “chylić”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861), “chylić”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “chylić”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 1, Warsaw, page 312
• chylić in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego