चान्द्रायण
Hindi
Pronunciation
- (Delhi) IPA(key): /t͡ʃɑːn.d̪ɾɑː.jəɳ/, [t͡ʃä̃ːn̪.d̪ɾäː.jɐ̃ɳ]
Proper noun
चान्द्रायण • (cāndrāyaṇ) m
- alternative spelling of चांद्रायण (cāndrāyaṇ)
Declension
| singular | plural | |
|---|---|---|
| direct | चान्द्रायण cāndrāyaṇ |
चान्द्रायण cāndrāyaṇ |
| oblique | चान्द्रायण cāndrāyaṇ |
चान्द्रायणों cāndrāyaṇõ |
| vocative | चान्द्रायण cāndrāyaṇ |
चान्द्रायणो cāndrāyaṇo |
Sanskrit
Alternative scripts
Alternative scripts
- চান্দ্ৰায়ণ (Assamese script)
- ᬘᬵᬦ᭄ᬤ᭄ᬭᬵᬬᬡ (Balinese script)
- চান্দ্রায়ণ (Bengali script)
- 𑰓𑰯𑰡𑰿𑰟𑰿𑰨𑰯𑰧𑰜 (Bhaiksuki script)
- 𑀘𑀸𑀦𑁆𑀤𑁆𑀭𑀸𑀬𑀡 (Brahmi script)
- စာန္ဒြာယဏ (Burmese script)
- ચાન્દ્રાયણ (Gujarati script)
- ਚਾਨ੍ਦ੍ਰਾਯਣ (Gurmukhi script)
- 𑌚𑌾𑌨𑍍𑌦𑍍𑌰𑌾𑌯𑌣 (Grantha script)
- ꦕꦴꦤ꧀ꦢꦿꦴꦪꦟ (Javanese script)
- 𑂒𑂰𑂢𑂹𑂠𑂹𑂩𑂰𑂨𑂝 (Kaithi script)
- ಚಾನ್ದ್ರಾಯಣ (Kannada script)
- ចាន្ទ្រាយណ (Khmer script)
- ຈານ຺ທ຺ຣາຍຓ (Lao script)
- ചാന്ദ്രായണ (Malayalam script)
- ᢜᠠ᠊ᠠᠨᡩᡵᠠ᠊ᠠᠶᠠᢏᠠ (Manchu script)
- 𑘓𑘰𑘡𑘿𑘟𑘿𑘨𑘰𑘧𑘜 (Modi script)
- ᢋᠠᢗᠨᢑᠷᠠᢗᠶ᠋ᠠᢏᠠ᠋ (Mongolian script)
- 𑦳𑧑𑧁𑧠𑦿𑧠𑧈𑧑𑧇𑦼 (Nandinagari script)
- 𑐔𑐵𑐣𑑂𑐡𑑂𑐬𑐵𑐫𑐞 (Newa script)
- ଚାନ୍ଦ୍ରାଯଣ (Odia script)
- ꢗꢵꢥ꣄ꢣ꣄ꢬꢵꢫꢠ (Saurashtra script)
- 𑆖𑆳𑆤𑇀𑆢𑇀𑆫𑆳𑆪𑆟 (Sharada script)
- 𑖓𑖯𑖡𑖿𑖟𑖿𑖨𑖯𑖧𑖜 (Siddham script)
- චාන්ද්රායණ (Sinhalese script)
- 𑩡𑩛𑩯 𑪙𑩭 𑪙𑩼𑩛𑩻𑩪 (Soyombo script)
- 𑚏𑚭𑚝𑚶𑚛𑚶𑚤𑚭𑚣𑚘 (Takri script)
- சாந்த்³ராயண (Tamil script)
- చాన్ద్రాయణ (Telugu script)
- จานฺทฺรายณ (Thai script)
- ཙཱ་ནྡྲཱ་ཡ་ཎ (Tibetan script)
- 𑒔𑒰𑒢𑓂𑒠𑓂𑒩𑒰𑒨𑒝 (Tirhuta script)
- 𑨣𑨊𑨝𑩇𑨛𑩇𑨫𑨊𑨪𑨘 (Zanabazar Square script)
Etymology
Compound of चान्द्र (cāndra, “belonging to the Moon; Moon's”) + अयन (ayana, “going, course”).
Pronunciation
- (Vedic) IPA(key): /t͡ɕɑːn.dɾɑː.jɐ.ɳɐ/
- (Classical Sanskrit) IPA(key): /t͡ɕɑːn̪.d̪ɾɑː.jɐ.ɳɐ/
Noun
चान्द्रायण • (cāndrāyaṇa) stem, m
Declension
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | चान्द्रायणः (cāndrāyaṇaḥ) | चान्द्रायणौ (cāndrāyaṇau) चान्द्रायणा¹ (cāndrāyaṇā¹) |
चान्द्रायणाः (cāndrāyaṇāḥ) चान्द्रायणासः¹ (cāndrāyaṇāsaḥ¹) |
| accusative | चान्द्रायणम् (cāndrāyaṇam) | चान्द्रायणौ (cāndrāyaṇau) चान्द्रायणा¹ (cāndrāyaṇā¹) |
चान्द्रायणान् (cāndrāyaṇān) |
| instrumental | चान्द्रायणेन (cāndrāyaṇena) | चान्द्रायणाभ्याम् (cāndrāyaṇābhyām) | चान्द्रायणैः (cāndrāyaṇaiḥ) चान्द्रायणेभिः¹ (cāndrāyaṇebhiḥ¹) |
| dative | चान्द्रायणाय (cāndrāyaṇāya) | चान्द्रायणाभ्याम् (cāndrāyaṇābhyām) | चान्द्रायणेभ्यः (cāndrāyaṇebhyaḥ) |
| ablative | चान्द्रायणात् (cāndrāyaṇāt) | चान्द्रायणाभ्याम् (cāndrāyaṇābhyām) | चान्द्रायणेभ्यः (cāndrāyaṇebhyaḥ) |
| genitive | चान्द्रायणस्य (cāndrāyaṇasya) | चान्द्रायणयोः (cāndrāyaṇayoḥ) | चान्द्रायणानाम् (cāndrāyaṇānām) |
| locative | चान्द्रायणे (cāndrāyaṇe) | चान्द्रायणयोः (cāndrāyaṇayoḥ) | चान्द्रायणेषु (cāndrāyaṇeṣu) |
| vocative | चान्द्रायण (cāndrāyaṇa) | चान्द्रायणौ (cāndrāyaṇau) चान्द्रायणा¹ (cāndrāyaṇā¹) |
चान्द्रायणाः (cāndrāyaṇāḥ) चान्द्रायणासः¹ (cāndrāyaṇāsaḥ¹) |
- ¹Vedic
Proper noun
चान्द्रायण • (cāndrāyaṇa) stem, m or n
- (Classical Sanskrit, Hinduism) Cāndrāyaṇa
- Synonyms: चान्द्र (cāndra), ऐन्दव (aindava), पिपीलिकामध्य (pipīlikāmadhya), यवमध्य (yavamadhya), यवमध्यम (yavamadhyama)
- Parāśarasmṛti 10.1:
- चातुर्वर्ण्येषु सर्वेषु हितां वक्ष्यामि निष्कृतिम्। अगम्यागमने चैव शुद्ध्यै चान्द्रायणं चरेत्॥
- cāturvarṇyeṣu sarveṣu hitāṃ vakṣyāmi niṣkṛtim. agamyāgamane caiva śuddhyai cāndrāyaṇaṃ caret.
- Now I shall describe the penances while are salutary for all the castes. In [the case of] illicit sexual intercourse, and for purification, one must do the Cāndrāyaṇa.
- चातुर्वर्ण्येषु सर्वेषु हितां वक्ष्यामि निष्कृतिम्। अगम्यागमने चैव शुद्ध्यै चान्द्रायणं चरेत्॥
- Parāśarasmṛti 10.2:
- एकैकं ह्रासयेद्ग्रासं कृष्णे शुक्ले च वर्धयेत्। अमावास्यां न भुञ्जीत ह्येष चान्द्रायणो विधिः॥
- ekaikaṃ hrāsayedgrāsaṃ kṛṣṇe śukle ca vardhayet. amāvāsyāṃ na bhuñjīta hyeṣa cāndrāyaṇo vidhiḥ.
- One must reduce his [food] by one mouthful each day during the dark fortnight, and similarly increase it during the light fortnight. On the Amāvāsyā, he mustn't eat, for this is the rule for Cāndrāyaṇa.
- एकैकं ह्रासयेद्ग्रासं कृष्णे शुक्ले च वर्धयेत्। अमावास्यां न भुञ्जीत ह्येष चान्द्रायणो विधिः॥
Declension
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | चान्द्रायणः (cāndrāyaṇaḥ) | चान्द्रायणौ (cāndrāyaṇau) | चान्द्रायणाः (cāndrāyaṇāḥ) |
| accusative | चान्द्रायणम् (cāndrāyaṇam) | चान्द्रायणौ (cāndrāyaṇau) | चान्द्रायणान् (cāndrāyaṇān) |
| instrumental | चान्द्रायणेन (cāndrāyaṇena) | चान्द्रायणाभ्याम् (cāndrāyaṇābhyām) | चान्द्रायणैः (cāndrāyaṇaiḥ) |
| dative | चान्द्रायणाय (cāndrāyaṇāya) | चान्द्रायणाभ्याम् (cāndrāyaṇābhyām) | चान्द्रायणेभ्यः (cāndrāyaṇebhyaḥ) |
| ablative | चान्द्रायणात् (cāndrāyaṇāt) | चान्द्रायणाभ्याम् (cāndrāyaṇābhyām) | चान्द्रायणेभ्यः (cāndrāyaṇebhyaḥ) |
| genitive | चान्द्रायणस्य (cāndrāyaṇasya) | चान्द्रायणयोः (cāndrāyaṇayoḥ) | चान्द्रायणानाम् (cāndrāyaṇānām) |
| locative | चान्द्रायणे (cāndrāyaṇe) | चान्द्रायणयोः (cāndrāyaṇayoḥ) | चान्द्रायणेषु (cāndrāyaṇeṣu) |
| vocative | चान्द्रायण (cāndrāyaṇa) | चान्द्रायणौ (cāndrāyaṇau) | चान्द्रायणाः (cāndrāyaṇāḥ) |
| singular | dual | plural | |
|---|---|---|---|
| nominative | चान्द्रायणम् (cāndrāyaṇam) | चान्द्रायणे (cāndrāyaṇe) | चान्द्रायणानि (cāndrāyaṇāni) |
| accusative | चान्द्रायणम् (cāndrāyaṇam) | चान्द्रायणे (cāndrāyaṇe) | चान्द्रायणानि (cāndrāyaṇāni) |
| instrumental | चान्द्रायणेन (cāndrāyaṇena) | चान्द्रायणाभ्याम् (cāndrāyaṇābhyām) | चान्द्रायणैः (cāndrāyaṇaiḥ) |
| dative | चान्द्रायणाय (cāndrāyaṇāya) | चान्द्रायणाभ्याम् (cāndrāyaṇābhyām) | चान्द्रायणेभ्यः (cāndrāyaṇebhyaḥ) |
| ablative | चान्द्रायणात् (cāndrāyaṇāt) | चान्द्रायणाभ्याम् (cāndrāyaṇābhyām) | चान्द्रायणेभ्यः (cāndrāyaṇebhyaḥ) |
| genitive | चान्द्रायणस्य (cāndrāyaṇasya) | चान्द्रायणयोः (cāndrāyaṇayoḥ) | चान्द्रायणानाम् (cāndrāyaṇānām) |
| locative | चान्द्रायणे (cāndrāyaṇe) | चान्द्रायणयोः (cāndrāyaṇayoḥ) | चान्द्रायणेषु (cāndrāyaṇeṣu) |
| vocative | चान्द्रायण (cāndrāyaṇa) | चान्द्रायणे (cāndrāyaṇe) | चान्द्रायणानि (cāndrāyaṇāni) |
Further reading
- Monier Williams (1899), “चान्द्रायण”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 392.
- Hellwig, Oliver (2010–2025), “cāndrāyaṇa”, in DCS - The Digital Corpus of Sanskrit, Berlin, Germany.
- Apte, Vaman Shivram (1890), “चान्द्रायणम्”, in The practical Sanskrit-English dictionary, Poona: Prasad Prakashan, page 704
- Arthur Anthony Macdonell (1893), “चान्द्रायण”, in A practical Sanskrit dictionary with transliteration, accentuation, and etymological analysis throughout, London: Oxford University Press, page 93