چشم

See also: خشم and جسم

Persian

Picture dictionary

چشم

گیجگاه

Click on labels in the image

Alternative forms

چش (češ) (colloquial, Tehrani)
چیش (čiš) (dialectal, Shiraz, Kazerun)
چم (čim), چیم (čīm) (dialectal, Hazaragi)

Etymology

From Middle Persian [script needed] (AYNE), [script needed] (čšm /⁠čašm⁠/), from Proto-Iranian *čášma, from Proto-Indo-Iranian *čáćšma. Cognate with Sanskrit चक्षस् (cakṣas).

Pronunciation

(Classical Persian) IPA^(key): /ˈt͡ʃaʃm/

(Dari, formal) IPA^(key): [t͡ʃʰäʃm]
- (Kabuli) IPA^(key): [t͡ʃʰɪʃm]
- (Hazaragi) IPA^(key): [t͡ʃʰim]

(Iran, formal) IPA^(key): [t͡ʃʰæʃm], [t͡ʃʰeʃm]
- (Tehrani) IPA^(key): [t͡ʃʰeʃ]

(Tajik, formal) IPA^(key): [t͡ʃʰäʃm]

Readings
Classical reading^?	čašm
Dari reading^?	čašm
Iranian reading^?	čašm, češm
Tajik reading^?	čašm

Audio (Iran): (file)

Noun

چشم • (čašm / čašm, češm) (plural چشمان (čašmān / čašmân, češmân), or چشم‌ها (čašm-hā / čašm-hâ, češm-hâ), Tajik spelling чашм)

eye
češmân-e qašang-e sabzaš hič-vaqt az xâteram ne-mi-ravand.
I will never forget his/her beautiful green eyes.
- 2011, Mehrnoosh, “چشمات”:
  می‌دونستی که توی چشمای تو رنگین‌کمون رو می‌شه دید؟
  mi-dunesti ke tu-ye češmâ-ye to rangin-kamun ro mi-še did?
  Did you know that in your eyes the rainbow can be seen?
short for (češm-e bad, “the evil eye”)
- c. 1390, Shams-ud-Dīn Muḥammad Ḥāfiẓ, “Ghazal 23”, in دیوان حافظ [The Divān of Ḥāfiẓ]‎^[1]:
  به جز آن نرگس مستانه که چشمش مرساد
  زیر این طارم فیروزه کسی خوش ننشست
  ba juz ān nargis-i mastāna ki čašmaš ma-rasād
  zēr-i īn tārum-i fīrūza kasē xwaš na-nišast
  Except for those drunken narcissus[-like eyes] (may the Eye not reach them!)
  No one has sat down happily under this turquoise vault [of the heavens].
  (Classical Persian transliteration)

Inflection

Basic forms of
	singular	plural
bare	چشم (čéšm)	چشمان، چشم‌ها، چشما^△ (češmấn, češm-hấ, češmấ^△)
definitive direct object	چشم را، چشم رو^△ (čéšm râ, čéšmo^△)	چشمان را، چشم‌ها را، چشما رو^△ (češmấn râ, češm-hấ râ, češmấ ro^△)
ezâfe	چشم (čéšm-e)	چشمان، چشم‌های، چشمای^△ (češmấn-e, češm-hấ-ye, češmấ-ye^△)
marked indefinite or relative definite	چشمی (čéšm-i)	چشمانی، چشم‌هایی، چشمایی^△ (češmấn-i, češm-hấ-i, češmấi^△)

^△ Colloquial.

Possessive forms of
	singular	plural
1^st person singular (“my”)	چشمم (čéšmam)	چشمانم، چشمام^△ (češmấnam, češmấm^△)
2^nd person singular (“your”)	چشمت (čéšmat, čéšmet^△)	چشمانت، چشمات^△ (češmấnat, češmất^△)
3^rd person singular (“his, her, its”)	چشمش (čéšmaš, čéšmeš^△)	چشمانش، چشماش^△ (češmấnaš, češmấš^△)
1^st person plural (“our”)	چشممان، چشممون^△ (čéšmemân, čéšmemun^△)	چشمانمان، چشمامون^△ (češmấnemân, češmấmun^△)
2^nd person plural (“your”)	چشمتان، چشمتون^△ (čéšmetân, čéšmetun^△)	چشمانتان، چشماتون^△ (češmấnetân, češmấtun^△)
3^rd person plural (“their”)	چشمشان، چشمشون^△ (čéšmešân, čéšmešun^△)	چشمانشان، چشماشون^△ (češmấnešân, češmấšun^△)

^△ Colloquial.

Derived terms

سرخ‌چشم (sorx-češm)
سیاه‌چشم (siyâh-češm)
شهلاچشم (šahlâčešm)
چشمه (češme)
چشمک (češmak)
چشم‌پزشک (češm-pezešk)

Descendants

→ Bengali: চশম (cośom)
→ Gujarati: ચશ્મ (caśma), ચશમ (caśam)
→ Hindi: चश्म (caśma)
→ Urdu: چَشْم (caśm)

Interjection

چشم • (čašm)

(deferential, somewhat formal) OK, all right
Synonym: به روی چشم (ba rū-yi čašm / be ru-ye čašm)

Urdu

Etymology

Borrowed from Classical Persian (čašm).

Pronunciation

(Standard Urdu) IPA^(key): /t͡ʃəʃm/
Rhymes: -əʃm

Noun

چَشْم • (caśm) m or f (Hindi spelling चश्म)

eye
Synonym: آن٘کھ (ā̃kh)

Derived terms

چَشْمَہ (caśma, “glasses”)

Further reading

Platts, John T. (1884), “چشم”, in A dictionary of Urdu, classical Hindi, and English, London: W. H. Allen & Co.